Adoptie in België: soorten, voorwaarden, toestemming en procedure uitgelegd

Adoptie is een ingrijpende en betekenisvolle beslissing.

Het is niet louter een juridische procedure, maar een proces dat een blijvende ouder-kindband tot stand brengt. 

In België is de adoptieprocedure zorgvuldig geregeld: de wet waarborgt dat ieder kind kan opgroeien in een veilige, stabiele en liefdevolle omgeving. Hiervoor gelden duidelijke voorwaarden, een verplichte voorbereiding en een rechterlijke uitspraak door de familierechtbank.

Wat betekent adoptie precies?

Bij adoptie wordt u officieel en juridisch ouder van een kind dat niet uw biologisch kind is. Dit betekent dat u dezelfde rechten en plichten krijgt als elke ouder: u krijgt ouderlijk gezag, bent onderhoudsplichtig en het kind erft van u.

Het gaat dus om meer dan liefde en zorg: adoptie verandert ook de juridische positie van het kind en legt een nieuwe familieband vast voor de toekomst.

Twee vormen van adoptie

De Belgische wet kent twee soorten adoptie:

Volle adoptie

Hierbij wordt de band met de oorspronkelijke familie volledig doorgeknipt. Het kind wordt juridisch volledig opgenomen in uw gezin en krijgt dezelfde status als een biologisch kind.

Er komt een nieuwe geboorteakte, een nieuwe familienaam en het kind erft net zoals uw andere kinderen. Volle adoptie kan enkel bij minderjarigen en is definitief.

Gewone adoptie

Deze vorm voegt een nieuwe familieband toe zonder de oorspronkelijke te verbreken. Het kind blijft dus ook deel uitmaken van de biologische familie.

Gewone adoptie kan ook voor volwassenen en kan in uitzonderlijke gevallen worden herroepen.

Voorwaarden om te mogen adopteren

Adoptie is aan strikte voorwaarden gebonden. Dit voorkomt dat er lichtzinnig met het ouderschap wordt omgegaan en beschermt het welzijn van het kind.

• Leeftijd: een adoptant moet minstens 25 jaar oud zijn en minstens 15 jaar ouder dan het kind. Bij stiefouderadoptie is de minimumleeftijd 18 jaar en volstaat een leeftijdsverschil van 10 jaar.
• Geschiktheid: de rechtbank moet nagaan of u geschikt bent om een kind op te voeden. Dit gebeurt via een maatschappelijk onderzoek naar uw gezinssituatie, motivatie, financiële draagkracht en emotionele stabiliteit.
• Verblijfplaats: u moet uw gewone verblijfplaats in België hebben zodat de Belgische rechtbank bevoegd is.

Toestemming van betrokkenen

Een adoptie kan alleen doorgaan als iedereen die wettelijk betrokken is, akkoord gaat:

• Het kind: vanaf 12 jaar moet het kind zelf akkoord gaan met de adoptie (vetorecht).
• De ouders: beide ouders moeten toestemming geven, tenzij ze onvindbaar zijn, hun ouderlijk gezag hebben verloren of de rechter hun toestemming vervangt.
• De voogd: indien het kind onder voogdij staat.
• De partner van de adoptant: bij een eenpersoonsadoptie is instemming van de echtgenoot of samenwonende partner vereist.
• De partner van de geadopteerde (bij meerderjarigen): bij de adoptie van een meerderjarige moet ook de echtgenoot of wettelijk samenwonende partner van de geadopteerde toestemming geven.

De familierechtbank kan een weigering vervangen als dit in het belang van het kind of de geadopteerde is, maar dit gebeurt enkel na een grondige afweging.

Hoe verloopt de adoptieprocedure?

Adoptie is een proces in verschillende stappen:

• Voorbereiding: infosessies en een verplichte cursus over adoptie.
• Maatschappelijk onderzoek: analyse van gezinssituatie, motivatie en stabiliteit.
• Geschiktheidsvonnis: de rechtbank beslist of u geschikt bent om te adopteren.
• Verzoekschrift: officieel verzoek bij de familierechtbank.
• Controle van toestemmingen: de rechter gaat na of alle wettelijke instemmingen aanwezig zijn.
• Zitting en uitspraak: alle partijen worden gehoord en de rechter spreekt de adoptie uit.
• Registratie: de adoptie wordt ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand en is definitief.