Regering pakt alcoholgebruik bij jongeren aan: verbod op zware bieren en reclame?

Alcohol maakt deel uit van de Belgische cultuur: op café, tijdens festivals of thuis aan tafel. Toch tonen recente cijfers van De Druglijn dat meer dan 40% van de jongeren vóór hun 16de verjaardag al alcohol heeft gedronken. Dat is vóór de wettelijke leeftijd waarop bier of wijn mag worden gekocht.

Volgens de federale regering is dat cijfer “zorgwekkend hoog” en wijst het op een normalisering van alcohol in het dagelijkse leven van jongeren. De constante aanwezigheid van alcoholreclame versterkt dat effect: jongeren krijgen van jongs af aan het beeld mee dat drinken bij ontspanning en gezelligheid hoort.

Om dat patroon te doorbreken, werkt de regering aan nieuwe maatregelen die het alcoholgebruik bij jongeren moeten terugdringen en tegelijk de invloed van marketing beperken.

De wettelijke context: alcohol en leeftijdsgrenzen in België

De Belgische regels over alcoholverkoop aan minderjarigen zijn vastgelegd in de Wet van 24 januari 1977 en in de Koninklijke Besluiten van 2010 en 2018. Samengevat:

• Onder 16 jaar: geen verkoop of consumptie van alcoholhoudende dranken (dus ook geen bier of wijn);
• Onder 18 jaar: geen verkoop van geestrijke dranken (sterke drank).

Toch blijkt de praktijk weerbarstig. Jongeren kopen alcohol via supermarkten of vrienden, en producten zoals zware bieren of gemengde dranken (bijvoorbeeld Desperados) vervagen de grens tussen bier en sterke drank.

De federale regering wil die grijze zones nu juridisch verhelderen en de regels verstrengen.

De plannen van de federale regering

De ministers van Volksgezondheid en Jeugd werken aan een tweeledig voorstel: een strenger reclamebeleid en een verkoopverbod van zware dranken aan minderjarigen.

 1.  Strengere regels voor reclame

De regering wil alcoholpromotie tijdens programma’s en evenementen gericht op jongeren volledig verbieden.

Volgens de Hoge Gezondheidsraad beïnvloedt reclame het gedrag van jongeren sterk: ze schept positieve verwachtingen, verlaagt de risicoperceptie en stimuleert vroeg experimenteren met alcohol.

Daarom wil de regering niet enkel televisie- en bioscoopreclame aanpakken, maar ook online campagnes en sponsoring van jeugdgerichte evenementen. Zo moet de zichtbaarheid van alcohol bij jongeren aanzienlijk verminderen.

 2.  Verbod op verkoop van zware bieren en versterkte dranken aan minderjarigen

Het tweede luik richt zich op dranken met een hoog alcoholgehalte of een mengvorm van bier en sterke drank.

Jongeren onder 18 zouden geen toegang meer krijgen tot:

• Zware bieren (vanaf 8% alcohol);
• Bieren met toevoeging van sterke drank;
• Versterkte wijnen zoals porto of sherry.

Volgens de regering zijn dit risicoproducten: ze leiden sneller tot intoxicatie en verhogen het risico op hersenschade bij jongeren. Neurobiologisch onderzoek toont aan dat het brein zich nog ontwikkelt tot rond het 25ste levensjaar, vooral in het deel dat instaat voor impulscontrole en beoordelingsvermogen.

De wetenschappelijke en medische achtergrond

Uit het Interfederaal Alcoholplan 2023–2025 blijkt dat alcohol de meest gebruikte psychoactieve stof is bij jongeren in België.

Onderzoek van Sciensano toont aan dat:

• Jongeren die vóór hun 16e drinken, vijf keer meer kans hebben op later problematisch alcoholgebruik;
• Binge drinking (meer dan vijf glazen per gelegenheid) voorkomt bij bijna één op vijf jongeren;
• Jaarlijks honderden minderjarigen met alcoholintoxicatie op spoeddiensten belanden.

De regering benadrukt dat de hervorming niet bedoeld is om jongeren te straffen, maar om gezond gedrag te stimuleren en schade te voorkomen.

De juridische nuance: bezit versus consumptie

Volgens de huidige Belgische regels is het bezit van alcohol door een minderjarige niet strafbaar, zolang de drank niet geopend of geconsumeerd wordt.

Met andere woorden: een gesloten flesje bier in een rugzak is geen overtreding, maar het drinken ervan in het openbaar kan dat wél zijn.

De wetgever probeert zo een evenwicht te bewaren tussen preventie en proportionaliteit, met focus op handelaars, aanbieders en reclameverantwoordelijken in plaats van op jongeren zelf.

Wat mogen we verwachten?

De federale regering plant om de hervorming binnenkort definitief goed te keuren.

De doelstellingen:

• De leeftijdsgrenzen verduidelijken;
• Reclame voor alcohol beperken;
• En het onderscheid tussen lichte en zware dranken scherper vastleggen.

Critici waarschuwen dat een reclameverbod moeilijk te handhaven zal zijn in het digitale tijdperk. Toch zien organisaties zoals de Vlaamse Vereniging voor Alcohol- en Drugproblemen (VAD) de plannen als een stap in de goede richting, al pleiten zij voor een uniforme leeftijdsgrens van 18 jaar voor alle alcoholische dranken.