Wat moet u (niet) doen tijdens een arrestatie?

Een arrestatie komt meestal onverwacht. U wordt aangesproken door de politie, vastgehouden, misschien geboeid, en vervolgens meegenomen naar het commissariaat.

U hebt vragen, twijfels, misschien paniek. Wat mag u zeggen? Wat moet u doen? En vooral: wat doet u beter niet?

Wat is een arrestatie precies?

Een arrestatie is een vrijheidsberoving door de politie, waarbij u tijdelijk wordt vastgehouden omdat u verdacht wordt van een strafbaar feit of de openbare orde zou verstoren.

Er zijn twee soorten arrestaties in België:

• Administratieve aanhouding: bedoeld om de openbare orde te bewaren, maximaal 24 uur.

• Gerechtelijke aanhouding: in het kader van een strafonderzoek, maximaal 48 uur zonder tussenkomst van een onderzoeksrechter.

Uw rechten als arrestant

Op basis van de Grondwet, het Wetboek van Strafvordering en de Wet op de Voorlopige Hechtenis heeft elke arrestant recht op volgende garanties:

 1.  Recht op informatie

De politie moet u onmiddellijk en in begrijpelijke taal informeren over:

• De reden van uw arrestatie

• De maximale duur van de aanhouding

• Het verdere verloop van de procedure
  Verstaat u de voertaal niet? Dan hebt u recht op een tolk.

 2.  Recht om iemand te verwittigen

U mag vragen dat een familielid of vertrouwenspersoon op de hoogte wordt gebracht, tenzij dit tijdelijk wordt uitgesteld om het onderzoek niet te schaden.

 3.  Zwijgrecht

U bent niet verplicht om te antwoorden op vragen. Alles wat u zegt kan tegen u gebruikt worden. Het is vaak verstandig te zwijgen tot u een advocaat hebt gesproken.

 4.  Recht op een advocaat

U hebt recht op:

• Overleg met een advocaat vóór het eerste verhoor

• Bijstand tijdens het verhoor en bij de voorleiding

• Een pro-Deoadvocaat indien u er zelf geen hebt of niet kunt betalen

 5.  Recht op medische bijstand

Bij ziekte, verwondingen of klachten mag u medische verzorging vragen. U mag ook onderzocht worden door een arts naar keuze (deze kost is dan voor eigen rekening).

 6.  Recht op basisvoorzieningen

Tijdens uw arrestatie hebt u recht op:

• Eten en drinken

• Toegang tot sanitair

• Menswaardige behandeling
  Elke vorm van mishandeling of onmenselijk gedrag is verboden en strafbaar.

Wat doet u beter niet tijdens een arrestatie?

Tijdens een arrestatie is het cruciaal dat u zich verstandig en rustig opstelt. Zelfs als u zich onschuldig voelt of het optreden onterecht vindt.

Gebruik nooit geweld of agressie

Elke vorm van verbaal of fysiek geweld tegen politieambtenaren is strafbaar.

De Belgische wet voorziet zware straffen voor:

• Smaad (schelden, beledigen)
• Weerspannigheid (fysiek verzet, dreigen)

Probeer niet te vluchten of u los te rukken

Vluchten of zich verzetten kan leiden tot:

• Extra geweldgebruik door de politie (handboeien, pepperspray);
• Zwaardere vervolging voor poging tot ontsnapping of verstoring van de openbare orde;
• Negatieve gevolgen bij de rechter.

Leg geen verklaringen af zonder overleg

Alles wat u zegt, kan en zal worden gebruikt in het onderzoek.

Praat dus niet ‘spontaan’ tegen agenten. Ook goedbedoelde uitleg kan tegen u gekeerd worden.

Zeg eenvoudig:

Ik wens een advocaat te spreken vóór ik een verklaring afleg.

Wat moet u wél doen?

Blijf kalm en beleefd

Uw houding bepaalt mee hoe de politie en later het parket of de rechter u beoordelen.
Rustig en respectvol blijven, zelfs onder stress, is een belangrijk juridisch voordeel.

Geef correct uw identiteit op

U bent wettelijk verplicht om:

• Uw naam,

• Geboortedatum,

• En adres op te geven.

U bent níet verplicht om verklaringen over de feiten af te leggen.

Vraag expliciet om een advocaat

U hebt het recht op juridisch overleg voor het verhoor. Zeg duidelijk dat u dat wenst.

Wordt dat geweigerd? Laat noteren in het proces-verbaal dat u om bijstand hebt gevraagd. Meld dit later aan uw advocaat.

Wat als de politie zelf over de schreef gaat?

Soms gebruiken politieagenten buitensporig geweld, houden zij zich niet aan de regels of schenden ze uw rechten. Dat is uiteraard onwettig. Politiegeweld is in België enkel toegelaten indien het:

• Noodzakelijk is;

• Proportioneel is;

• En gerechtvaardigd wordt in het proces-verbaal.

U kunt dan:

• Een klacht indienen bij Comité P (het controleorgaan voor politiegeweld);

• Medische vaststellingen laten doen (via arts of spoeddienst);

• Uw advocaat vragen om foto's of een verslag toe te voegen aan het dossier;

• Zelf zo snel mogelijk een schriftelijke versie van de feiten noteren (tijdstip, betrokken agenten, wat gebeurde er precies?).

Bewaar alle bewijsstukken zorgvuldig.

Waarom is juridisch advies zo belangrijk?

Wat u zegt of doet in de eerste uren na een arrestatie kan uw volledige strafdossier beïnvloeden.

Een advocaat zorgt ervoor dat:

• Uw rechten worden gerespecteerd;

• U geen fouten maakt die nadien moeilijk te herstellen zijn;

• U correct wordt geïnformeerd over het verdere verloop van het onderzoek.

Vraagt u geen advocaat? Dan bent u op dat cruciale moment volledig op uzelf aangewezen. Dat is zelden verstandig.