Wat zijn uw rechten en plichten bij een arrestatie in België?

Wordt u gearresteerd of aangehouden door de politie? Dan is het van cruciaal belang te weten wat uw rechten zijn én wat er van u verwacht wordt. De Belgische wet biedt arrestanten een aantal fundamentele beschermingen, maar legt ook duidelijke verplichtingen op.

In dit artikel leest u wat u mag, wat u moet, en wat u zeker moet vermijden bij een arrestatie of aanhouding. 

Wat is een arrestant?

Een arrestant is een persoon die door de politie wordt aangehouden en tijdelijk van zijn vrijheid wordt beroofd.

Dat kan op twee manieren:

• Gerechtelijke aanhouding: bij verdenking van een misdrijf
• Administratieve aanhouding: omwille van de openbare orde (bijvoorbeeld bij dronkenschap, agressief of verward gedrag)

Zodra u bent aangehouden, heeft u grondwettelijke en procedurele rechten, ongeacht of u schuldig bent of niet. Tegelijk heeft u ook plichten tegenover de politie en het gerechtelijk apparaat.

Uw rechten als arrestant

De Belgische Grondwet, het Wetboek van Strafvordering en de Wet op de Voorlopige Hechtenis garanderen elke arrestant een aantal essentiële rechten.

Hier volgt een overzicht van de belangrijkste:

 1.  Recht op duidelijke informatie

De politie moet u onmiddellijk en in begrijpelijke taal informeren over:

• De reden van uw arrestatie
• Hoelang de aanhouding kan duren
• Hoe de procedure zal verlopen

Als u de taal van de procedure niet begrijpt, heeft u recht op een beëdigd tolk. 

 2.  Recht om een derde te verwittigen

U mag vragen dat een familielid of vertrouwenspersoon op de hoogte wordt gebracht van uw arrestatie, tenzij de procureur of onderzoeksrechter dit tijdelijk uitstelt om het onderzoek te beschermen.

 3.  Recht op het zwijgrecht

U heeft het recht om te zwijgen. U bent nooit verplicht om te antwoorden op vragen die uzelf kunnen schaden.

U heeft het recht om te zwijgen. Alles wat u zegt, kan tegen u gebruikt worden.

Gebruik dit recht verstandig. In veel gevallen is het aangewezen om pas te verklaren na overleg met een advocaat.

 4.  Recht op een advocaat

U heeft recht op juridische bijstand:

• Voor het eerste politieverhoor
• Tijdens het verhoor
• Bij de voorleiding bij een onderzoeksrechter

Dit houdt in:

• Vertrouwelijk overleg met een advocaat vóór het eerste verhoor, binnen twee uur na contact met de balie
• Bijstand van een advocaat tijdens het verhoor
• Een onderbreking van het verhoor (max. 15 minuten) bij nieuwe elementen of op verzoek

Heeft u zelf geen advocaat of kunt u die niet betalen? Dan krijgt u een pro-Deoadvocaat toegewezen, gratis.

 5.  Recht op medische bijstand

U heeft recht op medische verzorging, zeker als u zich onwel voelt, gewond bent of klachten heeft door de arrestatie.

U mag ook vragen om door een arts naar keuze onderzocht te worden (deze kost is dan wel voor uw rekening).

 6.  Recht op basisvoorzieningen

U heeft tijdens uw aanhouding recht op:

• Voeding en drank
• Toegang tot sanitaire voorzieningen
• Een menswaardige en veilige behandeling

Elke vorm van mishandeling, vernedering of onmenselijke behandeling is verboden en kan leiden tot tuchtrechtelijke en strafrechtelijke vervolging van de betrokken politiemensen.

Wat als uw rechten niet worden gerespecteerd?

U kunt klacht indienen bij:

• Het Commissariaat-generaal van de federale politie
• Het Comité P
• Uw advocaat, die klacht kan neerleggen bij de bevoegde magistraat

Verzamel zoveel mogelijk informatie (tijdsindicaties, getuigen, medische bewijzen) om uw klacht kracht bij te zetten.

Uw plichten als arrestant

Naast rechten heeft u ook wettelijke plichten. Wie gearresteerd wordt, moet zich correct gedragen en mag het onderzoek niet hinderen.

 1.  U moet de arrestatie zonder geweld ondergaan

Verzet, beledigingen of fysiek geweld tegen politieambtenaren zijn strafbare feiten. Mogelijke bijkomende aanklachten:

• Rebellie
• Weerspannigheid
• Belemmering van het onderzoek

 2.  U moet uw identiteit meedelen

U bent verplicht om uw:

• Naam
• Geboortedatum
• Adres

mee te delen. Weigering kan leiden tot verlenging van de vrijheidsbeneming.

 3.  U moet fouillering toestaan

De politie mag u fouilleren om te controleren op wapens of verboden voorwerpen. Dit is wettelijk toegelaten, ook zonder uw toestemming.

Bij voorkeur wordt een vrouw gefouilleerd door een vrouwelijke agente.

 4.  U mag het onderzoek niet saboteren

Als arrestant mag u geen:

• Bewijs verbergen of vernietigen
• Getuigen beïnvloeden
• Medeverdachten waarschuwen

Dergelijk gedrag kan leiden tot bijkomende aanklachten zoals collusie of obstructie van het gerecht.