Hoe verloopt de adoptieprocedure in België?

Adoptie is een van de meest ingrijpende beslissingen die u als ouder kunt nemen.

Het is niet alleen een emotioneel proces, maar ook een strikt gereguleerde juridische procedure.

De Belgische wet wil ervoor zorgen dat elk kind in een veilige en stabiele omgeving terechtkomt, en dat adoptanten goed voorbereid zijn op hun nieuwe rol.

Volle of gewone adoptie: wat is het verschil?

De eerste belangrijke keuze is of u een volle adoptie of een gewone adoptie aanvraagt.

Volle adoptie

De oorspronkelijke familiebanden worden volledig verbroken. Het kind wordt juridisch volledig opgenomen in de nieuwe familie en krijgt dezelfde rechten als een biologisch kind, inclusief naam, ouderlijk gezag en erfrechten.

Een volle adoptie is enkel mogelijk voor minderjarigen en kan later niet worden herroepen.

Gewone adoptie

Hier blijft de band met de biologische familie gedeeltelijk bestaan. Het kind behoudt bijvoorbeeld erfrechten ten aanzien van de oorspronkelijke ouders.

Gewone adoptie kan ook voor meerderjarigen en kan in uitzonderlijke gevallen worden herroepen.

 Stap 1  Voorbereiding en aanmelding

Iedere adoptieprocedure start met een voorbereidingstraject. Dit bestaat uit:

• Infosessies: uitleg over de emotionele, juridische en praktische aspecten van adoptie.
• Opleiding: een cursus die adoptanten helpt nadenken over opvoeding, hechting en identiteit.

Na afloop ontvangt u een attest dat nodig is om de volgende stap te kunnen zetten.

Bij binnenlandse adoptie van een gekend kind (zoals een stiefkind of familielid) kan dit traject soms verkort of aangepast worden, maar voorbereiding blijft verplicht.

 Stap 2  Maatschappelijk onderzoek en geschiktheidsvonnis

De volgende stap is het maatschappelijk onderzoek, uitgevoerd door een sociale dienst. Hierbij wordt gekeken naar:

• Uw gezinssituatie en woonomstandigheden.
• Uw motivatie en verwachtingen.
• Uw financiële en emotionele stabiliteit.
• Uw opvoedingscapaciteiten.

Op basis van dit onderzoek beslist de familierechtbank of u geschikt bent om te adopteren. Bij een positieve beoordeling krijgt u een geschiktheidsvonnis. Zonder dit vonnis kan de procedure niet verdergaan.

 Stap 3  Het verzoekschrift bij de familierechtbank

Met het geschiktheidsvonnis op zak dient u een verzoekschrift in bij de familierechtbank van uw woonplaats. Hierin vermeldt u:

• Of het om een volle of gewone adoptie gaat.
• De gegevens van het kind (bij een gekend kind).
• Alle vereiste documenten, zoals geboorteakte en attesten.

Bij interlandelijke adopties kunnen extra documenten, vertalingen en legalisaties nodig zijn.

 Stap 4  Toestemming van alle betrokkenen

De rechtbank moet nagaan of iedereen die wettelijk moet instemmen dat ook doet. Dit kan gaan om:

• De adoptant(en): hun toestemming is vanzelfsprekend vereist.
• Het kind: vanaf 12 jaar moet het kind zelf akkoord geven. Weigert het kind, dan gaat de adoptie niet door.
• De ouders: als beide ouders juridisch erkend zijn, moeten beiden toestemming geven (ten vroegste twee maanden na de geboorte).
• De voogd: als het kind onder voogdij staat.
• De partner van de adoptant: bij een eenpersoonsadoptie moet de gehuwde of samenwonende partner schriftelijk instemmen.

Weigert een ouder of partner zonder geldige reden, dan kan de rechter deze toestemming vervangen wanneer dat in het belang van het kind is.

 Stap 5  Zitting en uitspraak van de rechtbank

De familierechtbank plant een zitting waar alle partijen worden gehoord. De rechter onderzoekt:

• Of aan alle wettelijke voorwaarden is voldaan (leeftijd, geschiktheid, toestemming).
• Of de adoptie in het belang van het kind is.
• Of de gekozen adoptievorm (volle of gewone) passend is.

Na de zitting doet de rechtbank uitspraak. Bij een positieve beslissing wordt de adoptie uitgesproken.

 Stap 6  Registratie en rechtsgevolgen

Na de uitspraak wordt de beslissing ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand. Bij een volle adoptie wordt de geboorteakte vervangen door een nieuwe akte waarin de adoptant(en) als ouders vermeld staan.

De juridische gevolgen (zoals naam, ouderlijk gezag, onderhoudsplicht en erfrecht) gaan in op de datum van de uitspraak, met terugwerkende kracht tot de datum van het verzoekschrift.