De Kamer voor Minnelijke Schikking (KMS): een alternatief voor de rechtbank

Wie aan een juridisch conflict denkt, ziet vaak meteen een beeld van een lange en dure rechtszaak met advocaten, pleidooien en vonnissen. Toch voorziet de Belgische wet in een laagdrempelige en gratis manier om geschillen op te lossen: de Kamer voor Minnelijke Schikking (KMS).

In deze kamer begeleidt een rechter de partijen om samen tot een akkoord te komen, zonder dat een klassiek proces moet worden gevoerd.

De rol van de rechter

Het verzoenen van partijen maakt deel uit van de kerntaak van de rechter. Hoewel een poging tot minnelijke schikking meestal niet verplicht kan worden opgelegd, benadrukt de wet hiermee dat rechters altijd oog moeten hebben voor dialoog en oplossingen buiten een klassiek vonnis.

Om deze opdracht concreet te maken, werd de Kamer voor Minnelijke Schikking opgericht.

Wat is de Kamer voor Minnelijke Schikking?

De KMS is een aparte kamer binnen de rechtbank waar een schikkingsrechter zetelt. Deze rechter neemt een andere rol op dan in een gewone procedure: niet die van beslisser, maar die van neutrale bemiddelaar.

De bedoeling is eenvoudig: de rechter stimuleert de dialoog, verduidelijkt juridische mogelijkheden en helpt partijen zelf een oplossing uit te werken. Hij of zij kan echter geen beslissing opleggen.

Enkel wanneer beide partijen vrijwillig tot een akkoord komen, wordt dit officieel vastgelegd en krijgt het dezelfde bindende kracht als een vonnis.

Een belangrijk gevolg: een verzoek tot behandeling door de KMS geldt juridisch als een ingebrekestelling en schorst de verjaringstermijn gedurende één maand.

Voor welke zaken kan de KMS worden gebruikt?

De KMS is inzetbaar in een brede waaier van conflicten:

• Burgerlijke geschillen: contractbreuken, burenruzies, eigendomsconflicten.
• Familiezaken: afspraken over kinderen, onderhoudsbijdragen, verdeling van goederen.
• Andere dossiers die normaal door de burgerlijke rechtbank of familierechtbank worden behandeld.

Voorwaarden zijn wel dat er dialoog mogelijk is en dat het geen zware strafzaken of bijzonder complexe juridische kwesties betreft.

Sinds 1 september 2025 moet elke rechtbank van eerste aanleg, arbeidsrechtbank, ondernemingsrechtbank, hof van beroep en arbeidshof minstens één KMS hebben.

Hoe werkt de KMS?

De procedure bij de Kamer voor Minnelijke Schikking verloopt eenvoudig en laagdrempelig. Partijen kunnen op twee manieren naar de KMS worden doorverwezen:

• Voorafgaand aan een rechtszaak: één of beide partijen kunnen rechtstreeks vragen om hun geschil aan de KMS voor te leggen.
• Tijdens een lopend geding: ook in de loop van een procedure kan de rechter of één van de partijen verzoeken om het dossier naar de KMS te verwijzen.

Na zo’n verzoek roept de griffier de betrokken partijen binnen de maand bij gewone brief op om te verschijnen.

Het verloop van de zitting

De zitting bij de KMS is vertrouwelijk en vindt plaats achter gesloten deuren. Wat daar wordt gezegd of geschreven, mag nooit worden gebruikt in een latere procedure.

Partijen verschijnen in persoon en kunnen zich laten bijstaan door een advocaat. De rechter kan een gezamenlijk gesprek voeren of – mits instemming van alle betrokkenen – ook afzonderlijke gesprekken houden.

Mogelijke uitkomsten

Een zitting bij de KMS kan volgende uitkomsten hebben:

• Volledig akkoord: het akkoord wordt vastgelegd in een proces-verbaal van minnelijke schikking en is uitvoerbaar als een vonnis. In familiale zaken moet bovendien blijken dat het belang van het kind is gerespecteerd.
• Gedeeltelijk akkoord: bepaalde punten worden geregeld, andere blijven open voor verdere onderhandeling of behandeling door de rechter.
• Geen akkoord: dit wordt genoteerd in een proces-verbaal. De zaak loopt dan verder als een gewone rechtszaak.

Let op! De schikkingsrechter mag nadien nooit optreden als rechter ten gronde in hetzelfde dossier. Zo wordt de neutraliteit en vertrouwelijkheid gegarandeerd.

Voordelen van de KMS

Een procedure voor de KMS heeft meerdere troeven:

• Gratis: geen rolrechten of extra proceskosten.
• Snel: een zitting kan vaak binnen enkele weken plaatsvinden.
• Vertrouwelijk: de gesprekken blijven binnenskamers.
• Vrijwillig: enkel bij akkoord wordt een oplossing vastgelegd.
• Duurzamer: afspraken die partijen zelf maken, worden meestal beter nageleefd dan opgelegde vonnissen.