De wolf in België: terugkeer van een roofdier en de kracht van de wet

Het is laat in de avond. U wandelt door de bossen van Limburg, het maanlicht valt gefilterd tussen de bomen.

Plots klinkt er een gehuil. Geen hond, geen vos - maar een wolf. Het dier dat meer dan een eeuw verdwenen was uit België, is terug. Voor de één is het een symbool van wilde natuur, voor de ander een bron van angst.

Sinds 2018 leven er opnieuw wolven in België. Hun aanwezigheid roept vragen op: Wat als een wolf mijn dieren aanvalt? Mag ik hem verjagen of doden? Welke sancties riskeer ik? En wie vergoedt de schade?

De wolf: terug van weggeweest 

Eeuwenlang was de wolf een vaste bewoner van onze bossen. Maar in de 19e eeuw keerde de angst zich tegen hem. Verhalen over gevaar en bloeddorst, gecombineerd met systematische jacht, maakten dat de laatste wolf in België rond 1898 werd gedood.

Een eeuw lang was de wolf slechts een herinnering - tot hij onverwacht terugkeerde. Vanuit Duitsland en Nederland zwierven jonge wolven uit, op zoek naar nieuw leefgebied.

In 2018 vestigde de eerste roedel zich in Limburg. Intussen leven er ook in de Ardennen exemplaren, en regelmatig worden zwervende wolven waargenomen.

Voor biologen is dit een succesverhaal: de wolf is een toproofdier dat mee het ecologisch evenwicht herstelt. Hij jaagt vooral op reeën en everzwijnen, wat voorkomt dat deze populaties uit de hand lopen.

Voor veehouders betekent zijn terugkeer helaas vele slapeloze nachten.

Juridisch kader: de wolf is strikt beschermd

De wolf is niet zomaar terug; hij is terug mét een stevig juridisch schild.

• Europese Habitatrichtlijn: verbiedt het opzettelijk doden, vangen of verstoren van wolven in de hele EU.
• Het Vlaams Natuurdecreet: voert deze regels uit en voegt toe dat ook het leefgebied van de wolf beschermd is.

Wat betekent dit voor u?

• U mag een wolf niet doden, niet verwonden, niet vangen en zelfs niet bewust storen.
• Ook het beschadigen van zijn leefgebied is verboden.

Alleen de overheid kan in zeldzame gevallen toestemming geven om een wolf te verplaatsen of te doden – bijvoorbeeld bij acuut gevaar voor mensen.

Kortom: u mag nooit zelf “het heft in handen nemen”.

Sancties: hoge boetes en celstraffen

Wie de wetten overtreedt, begaat een zware inbreuk. De wet voorziet stevige straffen:

• Geldboete: 100 tot 500.000 euro (te vermenigvuldigen met de opdeciemen).
  
• Gevangenisstraf: van 1 maand tot 5 jaar.

Een rechter kan zowel een boete als een gevangenisstraf opleggen. Dat maakt duidelijk: de wet neemt de bescherming van de wolf bloedserieus.

Schade door wolven: vergoeding is mogelijk

Dat wolven schade veroorzaken, is geen fabel. Vooral schapen, geiten en soms pony’s zijn het slachtoffer.

Om die reden voorziet de overheid in een compensatieregeling.

Hoe werkt dat?

• Onderzoek: het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) of het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) onderzoekt elk incident. Vaak wordt een DNA-test uitgevoerd om vast te stellen of het om een wolf ging.
• Voorwaarden: de getroffen dieren moeten in een normale, gangbare omheining hebben gestaan.
• Beslissing: pas als het bewijs rond is, wordt de schade vergoed.

Voorbeelden tonen dat tientallen veehouders in Limburg en Wallonië al een vergoeding ontvingen na wolvenaanvallen.

Preventie: beschermen is beter dan vergoeden

Naast vergoedingen stimuleert de overheid ook preventie.

U kunt als veehouder steun krijgen voor maatregelen zoals:

• elektrische afrasteringen en hoge hekken,
• veilige nachtstallen,
• waakhonden die kuddes bewaken.

Het doel is duidelijk: niet wachten tot schade zich voordoet, maar die zo veel mogelijk voorkomen.

Welkom Wolf: informatie en dialoog

Omdat de wolf emoties losmaakt, ontstond het burgerinitiatief Welkom Wolf. Het platform biedt:

• actuele informatie over wolven in België,
• praktische tips voor veehouders,
• achtergrond over de rol van de wolf in ons ecosysteem.

Hun boodschap is even eenvoudig als uitdagend: de wolf hoort bij ons landschap, en samenleven kan - mits de juiste kennis en maatregelen.

Het maatschappelijk debat

De wolf verdeelt België. Voorstanders juichen zijn terugkeer toe als bewijs van een gezonde natuur. Tegenstanders vrezen voor dierenleed en economische schade.

De overheid balanceert tussen beide standpunten: enerzijds de wettelijke plicht om de wolf te beschermen, anderzijds de nood om landbouwers en burgers niet in de kou te laten staan.