Wanneer wordt een zorgvolmacht geactiveerd?

Een zorgvolmacht wordt opgesteld op een moment waarop iemand nog volledig zelfstandig kan beslissen. Maar de volmacht wordt pas gebruikt wanneer dat later nodig is.

Veel mensen vragen zich af: wanneer treedt een zorgvolmacht dan precies in werking? Dat leggen we hieronder helder uit.

Wanneer wordt een zorgvolmacht geactiveerd?

Een zorgvolmacht treedt niet automatisch meteen in werking wanneer ze ondertekend wordt. Ze wordt pas gebruikt op het moment dat de vooraf bepaalde voorwaarde zich voordoet. Die voorwaarde wordt door de lastgever zelf vooraf vastgelegd in de zorgvolmacht.

In de praktijk bestaan er twee mogelijke activeringsmomenten.

 1.  Activering bij wilsonbekwaamheid

De meest voorkomende situatie is dat de zorgvolmacht pas in werking treedt op het moment dat de lastgever wilsonbekwaam wordt.

Wilsonbekwaamheid betekent dat iemand zijn wil niet meer zelfstandig kan uitdrukken of de gevolgen van beslissingen niet meer kan overzien door zijn geestelijke toestand.

Voorbeelden zijn:

• dementie (zoals Alzheimer)
• ernstige neurologische achteruitgang
• coma of langdurig bewustzijnsverlies

In dat scenario wordt de zorgvolmacht geactiveerd wanneer blijkt dat de persoon zichzelf niet langer zelfstandig kan vertegenwoordigen. Vanaf dat moment mag de aangeduide vertrouwenspersoon, de lastnemer, de vermogenshandelingen uitvoeren zoals omschreven in de volmacht.

 2.  Activering op een vooraf bepaald moment

Een zorgvolmacht kan ook worden opgesteld voor iemand die wél wilsbekwaam blijft, maar ondersteuning wil bij praktische financiële taken.

Voorbeelden:

• ouderen die digitale bankzaken moeilijk vinden
• personen met fysieke beperkingen
• personen die bepaalde opvolging willen uitbesteden

In dat geval kan de lastgever in de zorgvolmacht bepalen dat de volmacht op een zelfgekozen moment mag worden gebruikt, zonder dat wilsonbekwaamheid daarvoor nodig is. Dit moment dient expliciet te worden opgenomen in de zorgvolmacht. 

Aandachtspunten

Een zorgvolmacht moet worden opgesteld en ondertekend op een moment waarop de lastgever nog wilsbekwaam is. Van zodra iemand niet langer in staat is om zijn wil zelfstandig uit te drukken, kan er geen volmacht meer worden verleend.

Hoewel een zorgvolmacht niet verplicht notarieel moet worden opgemaakt, is dit in de praktijk sterk aan te raden. Een authentieke akte biedt meer rechtszekerheid, heeft een hogere bewijswaarde en wordt sneller erkend door banken, financiële instellingen en administraties.

Ook de registratie in het Centraal Register voor Lastgevingsovereenkomsten (CRL) heeft een belangrijke praktische betekenis. Alleen wanneer de zorgvolmacht notarieel werd verleden én in het CRL is opgenomen, kan de lasthebber zelf bepalen wanneer de wilsonbekwaamheid van de lastgever is ingetreden en wanneer de volmacht dus effectief in werking treedt.