Geld uitlenen aan een vriend of familielid: wat mag, en hoe doet u het correct?

Geld uitlenen aan een vriend of familielid gebeurt vaak op basis van vertrouwen. Toch schuilt daarin ook risico: wat als de terugbetaling uitblijft?

Een persoonlijke lening is wettelijk toegestaan, maar zonder duidelijke afspraken loopt u juridische en relationele gevaren.

In dit artikel leest u hoe u zo'n lening correct aanpakt, wat u best op papier zet en hoe u problemen voorkomt.

Wat is een persoonlijke lening tussen particulieren?

Een persoonlijke lening tussen particulieren is een overeenkomst waarbij een privépersoon geld uitleent aan een andere privépersoon, zonder tussenkomst van een financiële instelling.

Denk aan een lening tussen vrienden, buren of familieleden.

Mag u zomaar geld uitlenen?

Ja, dat mag.

In België is het toegelaten om als particulier geld uit te lenen aan iemand anders, zonder tussenkomst van een bank, notaris of advocaat.

U hoeft dit ook niet te melden aan een overheidsinstantie, zolang het geen beroepsmatige activiteit is.

Let op! Hoewel een schriftelijke overeenkomst niet wettelijk verplicht is, is ze wél sterk aangeraden. Zonder duidelijke afspraken op papier hebt u bij een conflict weinig houvast. Wat begon als een vriendelijk gebaar, kan dan al snel tot een vervelend geschil leiden.

Hoe pakt u een persoonlijke lening correct aan?

Een persoonlijke lening aan een vriend of familielid vraagt om een evenwicht tussen vertrouwen en voorzichtigheid.

Dit zijn de belangrijkste stappen:

 1.  Overweeg goed of u het geld kunt missen

Stel uzelf de vraag of u het financieel aankunt om het bedrag tijdelijk of zelfs helemaal niet terug te zien.

 2.  Beoordeel de betrouwbaarheid van de ontlener

Heeft deze persoon schulden? Een stabiel inkomen? Eerdere betalingsproblemen? Vertrouwen alleen is geen garantie op terugbetaling.

 3.  Maak duidelijke afspraken en zet ze op papier

Schriftelijke afspraken voorkomen misverstanden en vormen een bewijs in geval van discussie.

Wat moet er in een leningsovereenkomst staan?

Een goed opgestelde overeenkomst voorkomt onzekerheid.

Vermeld minstens het volgende:

• Volledige naam, adres en rijksregisternummer van beide partijen.
• Het geleende bedrag, zowel in cijfers als voluit geschreven.
• De datum waarop het geld werd verstrekt.
• De afspraken rond terugbetaling: termijn, maandelijkse bedragen, einddatum.
• Eventuele rente (percentage en berekeningswijze).
• De wijze van betaling: idealiter via overschrijving.
• Wat er gebeurt bij laattijdige of uitblijvende betaling.
• Handtekening van beide partijen met datum en plaats.

Zorg dat beide partijen een ondertekend exemplaar ontvangen.

Voeg eventueel een bewijs van betaling (overschrijving) toe aan het dossier.

Mag u rente aanrekenen?

U bent vrij om rente te vragen bij een persoonlijke lening. Dit moet dan wel duidelijk in de overeenkomst worden opgenomen.

In België geldt een algemeen aanvaarde maximumrente van 12,5%. Hogere rentevoeten kunnen als woekerrente beschouwd worden en juridisch ongeldig zijn.

Rente is niet verplicht, maar als u die aanrekent, wordt u geacht deze aan te geven bij uw belastingaangifte als roerend inkomen. Zie ook hieronder onder het fiscale luik.

Let op! Wie op regelmatige basis leningen verstrekt mét rente, loopt het risico om als kredietverstrekker te worden beschouwd. In dat geval zijn bijkomende vergunningsvereisten van toepassing.

Moet u de lening aangeven of registreren?

Als er geen rente wordt gevraagd, hoeft u de lening in principe niet aan te geven bij de fiscus. Er is ook geen registratieplicht.

Wordt er wel rente ontvangen, dan moet u deze aangeven als roerend inkomen in uw belastingaangifte. De standaard roerende voorheffing bedraagt 30%.

Indien de lening op een later moment wordt kwijtgescholden (bijvoorbeeld omdat u de terugbetaling niet meer verwacht), kan de fiscus dit beschouwen als een schenking. Dat kan aanleiding geven tot schenkbelasting.

Noteer daarom altijd duidelijk in de overeenkomst dat het om een lening gaat, en niet om een gift.

Wat als de lening niet wordt terugbetaald?

Het risico bestaat dat de ontlener niet betaalt, of slechts gedeeltelijk. Met een duidelijke schriftelijke overeenkomst staat u sterk. Zonder overeenkomst is uw positie juridisch zwak en moeilijk bewijsbaar.

Bij niet-betaling zijn dit de stappen die u kunt ondernemen:

• Stuur een vriendelijke herinnering of aanmaning, liefst schriftelijk.
• Blijft reactie uit? Verstuur een aangetekende ingebrekestelling.
• Schakel een juridisch adviseur of bemiddelaar in.
• Start een procedure voor de rechter om betaling af te dwingen.
• Indien nodig, laat u via de rechtbank een uitvoerbare titel bekomen voor invordering door een gerechtsdeurwaarder.

Let op! Zonder schriftelijke overeenkomst is de kans groot dat de rechter u geen gelijk geeft.