Welke ‘sancties’ kan de jeugdrechtbank opleggen aan een minderjarige?

Wanneer een minderjarige een strafbaar feit pleegt, verloopt de aanpak anders dan bij volwassenen. De jeugdrechtbank werkt niet met straffen, maar met maatregelen die jongeren helpen hun gedrag te verbeteren en opnieuw richting te vinden.

Hieronder leest u hoe de procedure verloopt, welke maatregelen mogelijk zijn en welke rol ouders of opvoeders spelen.

De rol van het jeugdparket

Bij een als misdrijf omschreven feit (MOF) onderzoekt het jeugdparket wat er precies is gebeurd. Daarna kiest het een van deze drie opties:

• Het parket geeft een officiële waarschuwing wanneer het om een lichter feit gaat.
• Het parket start hulpverlening op zonder jeugdrechter wanneer begeleiding volstaat.
• Het parket verwijst het dossier door naar de jeugdrechtbank bij ernstigere feiten of wanneer eerdere hulp onvoldoende was.

Voorlopige maatregelen

Vooraleer er een uitspraak is, kan de jeugdrechter maatregelen opleggen om rust en veiligheid te garanderen tijdens het onderzoek.

Mogelijke voorlopige maatregelen zijn:

• Huisarrest
• Contact- of plaatsverbod
• Afspraken met een sociale dienst
• Begeleiding of therapie
• Opname in een voorziening of jeugdpsychiatrie
• Voorwaarden rond school of vrije tijd

Deze maatregelen gelden normaal maximaal zes maanden en kunnen maand per maand worden verlengd wanneer dat nodig is.

Maatregelen ten gronde

Wanneer de jeugdrechter beslist dat het feit bewezen is, volgen maatregelen ten gronde. Het zijn aangepaste begeleidingsmaatregelen, geen straffen. Ze houden rekening met de leeftijd, de ernst van het feit, de thuissituatie en de behoeften van de jongere.

Jongeren vanaf 12 jaar moeten altijd aanwezig zijn op de zitting.

Voorbeelden van maatregelen ten gronde:

• Opvoedings- of begeleidingstraject
• Huisarrest of een gestructureerd dagprogramma
• Opvolging door een sociale dienst
• Herstelmaatregelen (schade vergoeden, bemiddeling, verontschuldigingen)
• Plaatsing in een voorziening of gesloten instelling
• Gedragsvoorwaarden, zoals schoolplicht, therapie of een contactverbod

Het doel blijft steeds: de jongere ondersteunen, herhaling voorkomen en de veiligheid van de maatschappij waarborgen.

De rol van ouders en opvoeders

Ouders of wettelijke opvoeders blijven mede verantwoordelijk. De jeugdrechter kan hen daarom verplichten om actief mee te werken.

Mogelijke verplichtingen zijn:

• Oudersessies of opvoedingsondersteuning
• Een ouderstage
• Het opvolgen van afspraken binnen het begeleidingstraject

Dit gebeurt vooral wanneer de thuissituatie invloed heeft op het gedrag van de jongere.

Hoelang duren deze maatregelen?

De jeugdrechter bepaalt de duur van de maatregelen. Deze kunnen worden verlengd, verstrengd, versoepeld of beëindigd, afhankelijk van de evolutie van de jongere. Maatregelen kunnen in principe lopen tot het 20ste levensjaar.

Bij zeer ernstige feiten kan een jongere van 16 tot 18 jaar in uitzonderlijke gevallen uit handen worden gegeven, waardoor een aangepaste procedure wordt gevolgd die dichter aanleunt bij het volwassenenstrafrecht.