Kledingvoorschriften op school in België: regels, rechten en plichten

Kleding op school gaat verder dan mode: het draait om orde, gelijkheid en veiligheid

Voor veel leerlingen is kleding een manier om hun persoonlijkheid en identiteit te tonen, terwijl scholen streven naar een ordelijke en respectvolle leeromgeving

Hoe ver mag een school gaan in het opleggen van regels? Welke rechten hebben leerlingen en ouders? 

Wat zijn kledingvoorschriften?

Kledingvoorschriften zijn afspraken die bepalen welke kledij wel of niet toegelaten is op school. Ze kunnen betrekking hebben op:

• Kledingstijl - bv. uniformplicht, verbod op te korte kledij of op kleding met beledigende teksten.
• Accessoires - zoals petten, piercings, opvallende juwelen of religieuze symbolen.
• Hygiëne en veiligheid - zoals verplicht gesloten schoenen bij praktijklessen of beschermende kledij in labo’s.

Het doel van deze regels is orde, veiligheid en een positieve leeromgeving bevorderen.

Wie bepaalt de kledingvoorschriften?

Elke erkende school in België moet een schoolreglement opstellen. Hierin staan alle afspraken en verplichtingen, waaronder de kledingregels.

Het schoolreglement kan bijvoorbeeld bepalen:

• welke kledij verboden is (bv. kledij met beledigende teksten of gevaarlijke accessoires);
• regels rond piercings, tattoos en kapsels;
• verplichtingen voor sportkledij of beschermende kledij.

Dit schoolreglement is bindend: ouders en leerlingen ondertekenen het bij de inschrijving en zijn verplicht de regels na te leven.

Wettelijk kader en rechten van leerlingen

Er is geen specifieke Belgische wet die kledingvoorschriften tot in detail regelt, maar scholen moeten zich houden aan:

• Belgische Grondwet (art. 10-11): gelijkheid en verbod op discriminatie.
• Artikel 19 Grondwet & artikel 9 EVRM: vrijheid van meningsuiting en godsdienst (belangrijk voor religieuze kledij zoals hoofddoeken).
• Onderwijsdecreten: verplichten scholen om duidelijke en vooraf bekendgemaakte regels op te nemen in het reglement.

Regels moeten dus duidelijk, objectief, en proportioneel zijn.

Grenzen aan kledingvoorschriften

Scholen mogen kledingvoorschriften opleggen, maar deze:

• mogen niet discriminerend zijn;
• moeten voor iedereen gelden, tenzij er een objectieve reden is voor een uitzondering;
• moeten duidelijk omschreven staan in het schoolreglement.

Schooluniformen: toegestaan of niet?

Scholen mogen een uniform verplichten, mits:

• het duidelijk vermeld staat in het schoolreglement;
• het uniform betaalbaar en redelijk is voor alle gezinnen;
• er uitzonderingen mogelijk zijn bij medische of religieuze redenen.

Een uniform kan zorgen voor meer gelijkheid en minder pesten, maar sommige leerlingen ervaren het als een beperking van hun persoonlijke vrijheid.

Religieuze symbolen op school

Het dragen van religieuze symbolen (zoals hoofddoeken, keppeltjes of kruisjes) is een gevoelig onderwerp.

• GO!-scholen (Gemeenschapsonderwijs): er geldt sinds 2009 een algemeen verbod op levensbeschouwelijke tekens, behalve tijdens lessen levensbeschouwing.
• Gemeentelijke, provinciale en vrije scholen: beslissen zelf of religieuze symbolen toegelaten zijn. Het beleid moet duidelijk in het schoolreglement staan en een legitieme reden hebben (neutraliteit, ordehandhaving).
• Hoger onderwijs: hogescholen en universiteiten mogen zelf hun beleid bepalen. Het Grondwettelijk Hof bevestigde dat een verbod mogelijk is als het objectief, proportioneel en consequent is

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft bevestigd dat een school beperkingen mag opleggen, zolang deze niet discrimineren, proportioneel zijn en het recht op onderwijs niet onmogelijk maken.

Wat te doen bij onenigheid?

Zijn de regels onduidelijk of voelt u zich benadeeld? Dan kunt u:

• een gesprek aanvragen met de directie;
• uw bezorgdheden aankaarten via de leerlingenraad of schoolraad;
• advies vragen bij het CLB of bij discriminatieklachten Unia contacteren;
• in uitzonderlijke gevallen een klacht indienen bij de Commissie Zorgvuldig Bestuur of naar de rechtbank stappen.

Let op! Wie de kledingregels niet naleeft, kan een sanctie krijgen zoals een verwittiging, tijdelijke schorsing of verwijdering uit de les.