Leerplicht in België

In België geldt een strikte leerplicht voor alle kinderen en jongeren van 5 tot 18 jaar. Dat betekent dat zij verplicht onderwijs moeten volgen, maar dit hoeft niet altijd via een klassieke school te gebeuren.

In dit artikel ontdekt u wat leerplicht precies inhoudt, vanaf wanneer ze geldt en eindigt, hoe voltijdse en deeltijdse leerplicht werken, welke uitzonderingen bestaan en wat de gevolgen zijn bij overtreding.

Wat is leerplicht?

Leerplicht betekent dat alle kinderen en jongeren tussen 5 en 18 jaar recht hebben op én verplicht zijn tot onderwijs. Ouders of voogden dragen de verantwoordelijkheid om dit te garanderen.

Let op! In België bestaat er een leerplicht, maar geen schoolplicht. Kinderen moeten dus niet per se naar een erkende school gaan. Ouders kunnen ook kiezen voor alternatieve vormen, zoals:

• thuisonderwijs (individueel of in groep, mits melding bij de overheid);
• afstandsonderwijs (bijvoorbeeld bij langdurige ziekte);
• onderwijs via erkende instellingen buiten de klassieke school.

Het doel van de leerplicht is dat elk kind de kans krijgt om basiskennis en vaardigheden te verwerven die nodig zijn om actief deel te nemen aan de samenleving.

Wanneer begint de leerplicht?

De leerplicht start op 1 september van het kalenderjaar waarin een kind 5 jaar wordt.

Voorbeeld: wordt een kind in juni 5 jaar, dan geldt de leerplicht vanaf 1 september van datzelfde jaar.

Deze verlaging van 6 naar 5 jaar geldt sinds het schooljaar 2020-2021.

Wanneer eindigt de leerplicht?

De leerplicht eindigt wanneer een jongere 18 jaar wordt, maar de exacte datum hangt af van de geboortedatum:

• Jongeren die 18 worden vóór 1 juli: de leerplicht eindigt op de 18de verjaardag.
• Jongeren die 18 worden na 30 juni: de leerplicht eindigt op 30 juni van datzelfde schooljaar.

Uitzondering: wie vóór zijn 18de al een diploma secundair onderwijs behaalt, is vrijgesteld van leerplicht.

Voltijdse en deeltijdse leerplicht

Voltijdse leerplicht

Van 5 jaar tot 15 of 16 jaar geldt een voltijdse leerplicht. Dit betekent dat jongeren dagelijks onderwijs moeten volgen, hetzij op school, hetzij via een erkend alternatief zoals thuisonderwijs.

Deeltijdse leerplicht

Vanaf 15 jaar (mits de eerste twee leerjaren van het secundair onderwijs afgerond zijn) of anders vanaf 16 jaar geldt een deeltijdse leerplicht.

Dit houdt in dat jongeren hun onderwijs kunnen combineren met werk. Voorbeelden:

• een stelsel van leren en werken (duaal leren);
• deeltijds beroepssecundair onderwijs;
• trajecten voor werkstudenten.

Dit systeem biedt jongeren de kans om praktijkervaring op te doen en zich tegelijk verder te ontwikkelen.

Thuisonderwijs en controle

Ouders die kiezen voor thuisonderwijs moeten dit officieel melden bij de Vlaamse overheid (AgODi) of de bevoegde instantie in de Franse of Duitstalige Gemeenschap.

De overheid controleert via de onderwijsinspectie of kinderen voldoende leerresultaten behalen en of de eindtermen bereikt worden.

Bij onvoldoende resultaten kan de toestemming voor thuisonderwijs worden ingetrokken en moet het kind zich inschrijven in een erkende school.

Wie is verantwoordelijk?

De ouders of voogden zijn wettelijk verantwoordelijk voor de naleving van de leerplicht. Zij moeten erop toezien dat hun kinderen effectief onderwijs volgen.

Bij overtredingen, zoals ongeoorloofd schoolverzuim, kan de school dit melden aan het Openbaar Ministerie. In ernstige gevallen kan dit leiden tot gerechtelijke stappen of sancties.