Mag u filmen of foto's nemen in de rechtbank? Dit moet u weten

U woont een zitting bij in de rechtbank en overweegt om een foto te maken, iets op te nemen of een video te bewaren voor later.

Misschien wilt u het moment delen met anderen of zelfs gebruiken als bewijs.

Is dat wettelijk wel toegestaan?

In dit artikel leest u wat de Belgische wet zegt over opnames in de rechtszaal, welke regels er gelden, welke uitzonderingen mogelijk zijn en wat de risico’s zijn als u zich daar niet aan houdt.

Mag u opnames maken in de rechtbank?

Neen, in principe niet.

In België is het verboden om tijdens een rechtszitting geluids- of audiovisuele opnames te maken, deze te bewaren, te verspreiden onder derden of op enige andere manier te verwerken.

Dit verbod geldt ook voor openbare zittingen. Dat u een zaak mag bijwonen, betekent enkel dat de procedure toegankelijk is voor publiek, niet dat u vrij mag filmen of fotograferen. Openbaarheid garandeert transparantie, maar geen mediavrijheid binnen de rechtszaal.

De regel is sinds 1 september 2024 verstrengd en staat in artikel 759/1 van het Gerechtelijk Wetboek:

Het maken van geluids- of audiovisuele opnames van de zitting, het bewaren, het verspreiden daarvan onder derden of het verrichten van enige andere verwerking, zonder voorafgaande toestemming van het gerecht, wordt bestraft met een gevangenisstraf van zes maanden tot twee jaar en met een geldboete van tweehonderd euro tot tienduizend euro.

Daarnaast bepaalt de wet dat onrechtmatig gemaakte opnames nooit als bewijs mogen worden gebruikt in een gerechtelijke procedure, ook niet wanneer ze inhoudelijk relevant zijn.

Waarom zijn opnames verboden?

Het verbod is niet zomaar een formaliteit, maar dient om de integriteit van het gerechtelijk proces te beschermen. De wetgever wil vermijden dat rechtszittingen verstoord worden of dat betrokkenen schade ondervinden van publieke verspreiding.

 1.  Eerlijke rechtsgang

Camera’s en opnameapparatuur kunnen de sfeer in de rechtszaal beïnvloeden. Getuigen of verdachten voelen zich mogelijk geïntimideerd, wat hun verklaringen of houding tijdens het proces kan beïnvloeden. Dat ondermijnt de eerlijkheid van de procedure.

 2.  Bescherming van de privacy

Zowel slachtoffers als verdachten hebben recht op bescherming van hun persoonlijke levenssfeer. Opnames kunnen hun reputatie, veiligheid of mentale welzijn schaden – zeker als de beelden of geluiden op sociale media terechtkomen.

 3.  Vermijden van sensatiezucht

In een tijd van virale video’s en livestreams kan een spraakmakende zaak snel ontaarden in een mediashow. Justitie moet in alle rust en onafhankelijkheid kunnen werken, zonder publieke of politieke druk.

Zijn er uitzonderingen?

Ja, maar ze zijn zeldzaam en streng gereglementeerd.

In uitzonderlijke omstandigheden kan de rechtbank zelf beslissen om opnames toe te laten, maar enkel voor specifieke doeleinden zoals educatie of geschiedschrijving.

Wanneer mag het wél?

Artikel 759/2 van het Gerechtelijk Wetboek laat opnames toe:

• Voor educatieve doeleinden, bijvoorbeeld voor juridisch onderwijs of professionele vorming;
• Voor historische doeleinden, zoals het archiveren van belangrijke rechtszaken voor toekomstig onderzoek.

Welke voorwaarden gelden er?

Zelfs wanneer de rechtbank toestemming verleent, gelden er strikte voorwaarden:

• U moet op voorhand toestemming krijgen van de voorzitter van de rechtbank;
• Alle herkenbare personen (rechters, beklaagden, getuigen, enz.) moeten vooraf uitdrukkelijk instemmen met de opname;
• De opname mag de rechtsgang niet verstoren en de rechten van verdediging niet aantasten;
• Opnames gebeuren uitsluitend vanaf vaste camerastandpunten;
• De rechtbank behoudt op elk moment het recht om de opname te onderbreken of stop te zetten.