Orgaandonatie in België - hoe werkt het en hoe registreert u uw keuze?

Een orgaantransplantatie kan het verschil betekenen tussen leven en dood. Voor duizenden patiënten in België is het de laatste kans op genezing of een betere levenskwaliteit.

Door uw organen of weefsels te doneren na uw overlijden, kunt u het leven van meerdere mensen redden of aanzienlijk verbeteren.

In België is orgaandonatie wettelijk geregeld en vrij toegankelijk. Toch is het belangrijk om uw keuze bewust te maken en officieel te laten registreren, zodat er later geen twijfel bestaat over uw wil.

Hoe werkt orgaandonatie in België?

Ons land hanteert het systeem van veronderstelde toestemming. Dat betekent dat u automatisch als donor wordt beschouwd zodra u:

• bent ingeschreven in het bevolkingsregister, of
• minstens zes maanden bent opgenomen in het vreemdelingenregister,

en u geen officieel verzet heeft laten registreren.

Met andere woorden: wie niets onderneemt, wordt geacht akkoord te gaan met orgaandonatie. Toch is het verstandig om uw keuze actief te bevestigen of te weigeren via een wilsverklaring. Zo weten artsen en familie zeker wat u wilt.

Uw keuze vastleggen via een wilsverklaring

De wilsverklaring “donatie menselijk lichaamsmateriaal” is een officieel document waarmee u duidelijk maakt of u wel of geen donor wilt zijn.

U kunt per onderdeel kiezen of u:

• toestemming geeft,
• zich verzet,
• of een eerdere beslissing intrekt.

Het gaat om vier afzonderlijke beslissingen:

• Donatie van organen voor transplantatie
• Donatie van weefsels en cellen voor transplantatie
• Gebruik van organen, weefsels en cellen voor de productie van geneesmiddelen
• Gebruik van organen, weefsels en cellen voor wetenschappelijk onderzoek

Let op! Deze toestemming heeft enkel betrekking op donatie na overlijden. Uw lichaam afstaan aan de wetenschap is een aparte procedure via de universiteit.

Wie kan doneren?

Iedereen die in België officieel geregistreerd is, is in principe een potentiële donor. De uiteindelijke medische beslissing wordt altijd door artsen genomen na het overlijden.

Voor minderjarigen en wilsonbekwame personen gelden bijkomende regels:

• Minderjarigen vanaf 12 jaar kunnen zelf een wilsverklaring registreren.
• Voor minderjarigen jonger dan 12 kunnen ouders of voogd enkel verzet aantekenen.
• Voor wilsonbekwame volwassenen kan een wettelijke vertegenwoordiger, voorlopige bewindvoerder of naaste verwant verzet registreren.

Waar en hoe registreert u uw keuze?

Uw keuze registreren kan eenvoudig en gratis op drie manieren:

• Bij de gemeente: de dienst Burgerlijke Stand helpt u de verklaring in te vullen en registreert ze.
• Bij uw huisarts: die kan de registratie elektronisch doorgeven.
• Online: via het eHealth-portaal www.mijngezondheid.be (niet beschikbaar voor minderjarigen en personen die hun wil niet kunnen uitdrukken).

Na registratie wordt uw keuze opgeslagen in het Rijksregister. Op het moment van overlijden kunnen artsen deze informatie onmiddellijk raadplegen.

U kunt uw wilsverklaring op elk moment aanpassen of intrekken.

De rol van uw familie

Heeft u een geregistreerde wilsverklaring, dan is die bindend en kan uw familie deze beslissing niet terugdraaien.

Heeft u geen keuze vastgelegd, dan worden uw nabestaanden geraadpleegd. Zij kunnen in dat geval toestemming geven of bezwaar maken tegen donatie.

Door uw wil vooraf duidelijk te registreren, neemt u deze moeilijke beslissing uit handen van uw familie en vermijdt u emotionele discussies op een kwetsbaar moment.

Waarom nu beslissen?

Uw keuze voor orgaandonatie vastleggen heeft veel voordelen:

• U weet zeker dat uw persoonlijke wens wordt gerespecteerd.
• Uw familie hoeft geen beslissing te nemen tijdens een emotioneel zware periode.
• U geeft anderen een nieuwe kans op leven: één donor kan meerdere organen en weefsels schenken en zo verschillende patiënten helpen.