Partneralimentatie na scheiding: alles wat u moet weten over uw rechten en verplichtingen

Een scheiding of het einde van een lange relatie brengt vaak niet alleen emoties, maar ook financiële zorgen met zich mee, zeker als één van de partners financieel afhankelijk was. In zulke situaties kan partneralimentatie, of persoonlijk onderhoudsgeld, een belangrijke steun zijn.

In dit artikel ontdekt u wie recht heeft op partneralimentatie, hoe het bedrag wordt bepaald, wanneer indexatie geldt en in welke gevallen de regeling aangepast of stopgezet kan worden.

Wat is partneralimentatie en waarom bestaat het?

Partneralimentatie, ook gekend persoonlijk onderhoudsgeld, is een financiële bijdrage van de ene ex-partner aan de andere na een echtscheiding.

Het doel is om de economisch zwakkere partner tijdelijk te ondersteunen, zodat diegene een vergelijkbaar levenspeil kan behouden als tijdens het huwelijk.

Deze verplichting vloeit voort uit de juridische zorgplicht die tijdens het huwelijk geldt: partners zijn verplicht elkaar te helpen en financieel te ondersteunen. Die verplichting stopt niet zomaar bij een echtscheiding. Zeker wanneer de rolverdeling in het huwelijk ertoe leidde dat één van de partners financieel afhankelijk werd, kan alimentatie een belangrijk vangnet bieden.

Let op: partneralimentatie is iets anders dan kinderalimentatie. Waar kinderalimentatie bedoeld is voor het onderhoud van de kinderen, is partneralimentatie gericht op de ex-partner zelf.

Wie bepaalt de partneralimentatie?

 1.  Onderling akkoord

Ex-partners mogen onderling afspraken maken over partneralimentatie en deze vastleggen in een schriftelijke overeenkomst. Denk aan afspraken over:

• Wie alimentatie betaalt en wie ontvangt
• Het bedrag en of er indexering wordt toegepast
• De startdatum en duur van de betalingen
• Wat er gebeurt bij veranderde omstandigheden

Het is verstandig om juridische begeleiding in te schakelen en de overeenkomst door de familierechtbank te laten bekrachtigen.

 2.  Via de rechtbank

Komen u en uw ex-partner er niet uit? Dan kan de financieel zwakkere partner de familierechtbank vragen om partneralimentatie toe te kennen.

De rechter houdt daarbij rekening met zowel de behoefte van de ene partij als de draagkracht van de andere.

Hoe wordt het bedrag berekend?

De hoogte van partneralimentatie wordt bepaald op basis van:

• De behoefte van de alimentatiegerechtigde
• De financiële draagkracht van de alimentatieplichtige
• Factoren zoals leeftijd, gezondheid, opleidingsniveau, werkervaring en zorgverdeling tijdens het huwelijk

In de praktijk geldt vaak dat het bedrag niet hoger mag zijn dan een derde van het netto-inkomen van de betalende partner.

Wordt partneralimentatie geïndexeerd?

Ja. Net als kinderalimentatie wordt partneralimentatie in België automatisch geïndexeerd volgens de gezondheidsindex. Zo blijft de koopkracht van het bedrag behouden ondanks inflatie of stijgende levensduurte.

• De indexatie gebeurt jaarlijks, meestal op de datum van het oorspronkelijke vonnis of akkoord.
• Tenzij beide partijen uitdrukkelijk anders overeenkomen, is indexatie verplicht.
• De gezondheidsindex wordt maandelijks gepubliceerd door de FOD Economie.

Een goede regeling vermeldt expliciet hoe en wanneer de indexatie moet gebeuren om misverstanden te vermijden.

Wanneer stopt of verandert partneralimentatie?

Partneralimentatie is doorgaans tijdelijk en kan in bepaalde omstandigheden worden beëindigd of aangepast.

Wanneer stopt de alimentatieplicht automatisch?

De verplichting vervalt wanneer:

• Eén van de ex-partners overlijdt
• De ontvanger hertrouwt, wettelijk gaat samenwonen of een nieuwe relatie aangaat en samenwoont als waren zij gehuwd
• De alimentatiegerechtigde zelf voldoende inkomsten verwerft (bv. via werk)

Ook wanneer de afgesproken termijn afloopt, stopt de alimentatie.

Wettelijk mag de duur niet langer zijn dan het huwelijk zelf, behalve in uitzonderlijke situaties, zoals bij langdurige ziekte of een blijvende beperking.

Herziening op basis van gewijzigde omstandigheden

U of uw ex-partner kan de rechtbank vragen om het bedag te herzien of te beëindigen als de situatie grondig gewijzigd is. Bijvoorbeeld:

• De alimentatieplichtige krijgt een lager inkomen (bv. door werkverlies of pensioen)
• De alimentatiegerechtigde gaat (deeltijds) werken of ontvangt een erfenis
• Er is sprake van ziekte, nieuwe gezinslasten of andere relevante factoren

Belangrijk: u moet schriftelijk bewijs leveren (bijvoorbeeld loonfiches, samenwoningsattest of medische documenten) om een herziening te rechtvaardigen.

Geen huwelijk? Wat met partneralimentatie bij samenwonen?

Voor wie feitelijk of wettelijk samenwoonde zonder gehuwd te zijn, geldt er geen automatische verplichting tot partneralimentatie na een relatiebreuk.

Alleen als u tijdens de relatie schriftelijke afspraken maakte – bijvoorbeeld in een samenlevingscontract – kan er sprake zijn van een tijdelijke, contractuele onderhoudsplicht. Zonder zo’n overeenkomst heeft u in principe geen recht op partneralimentatie.