Sociaal verlof: Wanneer heeft een werknemer recht op afwezigheid bij een noodsituatie?

In sommige situaties moet een werknemer plots het werk verlaten om dringende privéomstandigheden op te vangen.

Denk aan een ziek kind, een spoedopname van een familielid of stormschade aan de woning. In zulke gevallen kan een beroep worden gedaan op sociaal verlof - ook wel bekend als familiaal verlof of verlof om dwingende redenen.

Maar wat houdt sociaal verlof precies in? Wanneer mag het, hoe lang, en wat zijn de rechten en plichten van werkgever en werknemer?

Wat is sociaal verlof?

Sociaal verlof is een wettelijk recht dat werknemers toelaat om bij onverwachte, dringende situaties tijdelijk afwezig te zijn op het werk. Het is bedoeld om ruimte te geven voor persoonlijke crisismomenten die onmiddellijke tussenkomst of aanwezigheid vergen.

Dit verlofstelsel wordt ook vaak aangeduid als:

• Familiaal verlof
• Verlof om dwingende redenen

Alle drie verwijzen ze naar hetzelfde principe: tijdelijke, wettelijk beschermde afwezigheid bij onvoorziene privéproblemen.

In welke gevallen mag sociaal verlof worden opgenomen?

Sociaal verlof is enkel bedoeld voor onvoorziene, urgente omstandigheden. Hieronder enkele concrete voorbeelden:

• Uw kind wordt plots ernstig ziek
• Een gezinslid wordt met spoed opgenomen in het ziekenhuis
• Uw woning lijdt zware schade door brand, overstroming of storm
• Een directe naaste is betrokken bij een ongeval

Let op! Geplande situaties, zoals een vooraf gekende ziekenhuisopname of een verhuis, vallen niet onder sociaal verlof.

In dat geval moet de werknemer andere vormen van verlof aanvragen, zoals vakantiedagen of onbetaald verlof.

Hoeveel dagen sociaal verlof per jaar?

Elke werknemer in België heeft recht op maximaal 10 werkdagen sociaal verlof per kalenderjaar, ongeacht of hij/zij voltijds of deeltijds werkt.

Belangrijke kanttekeningen:

• De tien dagen mogen gespreid worden opgenomen bij verschillende gebeurtenissen.
• De afwezigheid mag alleen duren zolang als nodig is om de situatie op te vangen.

Raadpleeg steeds de cao of het arbeidsreglement voor afwijkende afspraken binnen uw bedrijf of sector.

Wordt sociaal verlof betaald?

In principe is sociaal verlof onbetaald.

De werkgever is wettelijk niet verplicht loon uit te keren voor dagen waarop de werknemer om dwingende redenen afwezig is.

Toch kunnen er uitzonderingen bestaan:

• Sommige cao’s of arbeidsreglementen voorzien wél loondoorbetaling
• Een individuele arbeidsovereenkomst kan ook gunstigere bepalingen bevatten

Controleer dus altijd het interne reglement of sectorale afspraken.

Mag de werkgever sociaal verlof weigeren?

Nee.

Als de werknemer een geldige dwingende reden heeft (zoals een plots ziek kind), kan de werkgever de afwezigheid niet weigeren.

Wat de werkgever wél mag:

• Vragen dat de werknemer de situatie onmiddellijk meldt
• Een bewijs vragen van de omstandigheden (zoals een medisch attest of schadeverslag)

Wat als de 10 dagen sociaal verlof al opgebruikt zijn?

Indien het maximum is bereikt, zijn er enkele alternatieven mogelijk - steeds in overleg met de werkgever:

• Opname van een dag wettelijk verlof
• Onbetaald verlof
• Recuperatie-uren gebruiken (indien beschikbaar)

Let op! Een dag sociaal verlof automatisch omzetten in een vakantiedag kan alleen na onderlinge toestemming.