Heeft een staker recht op loon?

Wanneer werknemers deelnemen aan een staking, stelt zich vaak de vraag wat de gevolgen zijn voor hun loon.

In België geldt als algemeen principe dat een werknemer die staakt, geen recht heeft op loon van zijn werkgever.

De arbeidsovereenkomst wordt tijdens de staking immers tijdelijk geschorst: er wordt geen arbeid verricht, en dus is de werkgever geen loon verschuldigd.

Geen loon of voordelen tijdens de staking

Tijdens de stakingsperiode is de werkgever niet verplicht om loon of andere voordelen te betalen aan werknemers die deelnemen aan de staking.

Dat betekent dat ook maaltijdcheques, ecocheques, bonussen en andere loonvoordelen niet verschuldigd zijn.

De werknemer wordt gedurende deze periode beschouwd als tijdelijk afwezig zonder loon.

Stakingsvergoeding via de vakbond

Hoewel stakers geen loon ontvangen van hun werkgever, kunnen zij onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op een stakingsvergoeding via hun vakbond.

Deze vergoeding wordt uitsluitend uitgekeerd door de werknemersorganisaties en niet door de werkgever.

• Bij een erkende of wettelijke staking keert de vakbond een stakingsvergoeding uit aan haar leden die effectief deelnemen.
• Bij een vrije of spontane staking wordt de vergoeding enkel toegekend wanneer de vakbond beslist de staking achteraf te erkennen.

De hoogte van de stakingsvergoeding verschilt per vakbond en sector, maar bedraagt doorgaans tussen 30 en 40 euro per stakingsdag (ongeveer 150 tot 200 euro per week).

De vergoeding dient als beperkte compensatie voor het loonverlies, maar is niet gelijkwaardig aan het gewone loon.

Rechten van niet-stakers (werkwilligen)

Werknemers die niet deelnemen aan de staking worden niet-stakers genoemd. Wie tijdens de staking effectief wil werken, wordt een werkwillige werknemer genoemd.

Een werkwillige werknemer heeft recht op zijn normaal loon voor de gewerkte dagen.

Wanneer hij echter niet op het werk kan geraken door de staking, bijvoorbeeld door een blokkade aan de ingang of door een staking van het openbaar vervoer, hangt het recht op loon af van de concrete omstandigheden.

• Bij een onaangekondigde staking (bv. onverwachte staking van het openbaar vervoer) heeft de werknemer in principe recht op gewaarborgd loon, mits hij kan aantonen dat hij alles heeft geprobeerd om op het werk te geraken.
• Bij een aangekondigde staking ligt dit moeilijker: de werknemer weet vooraf dat hinder mogelijk is en moet redelijke maatregelen nemen (zoals alternatieve vervoersmiddelen). Lukt dat niet, dan vervalt het recht op gewaarborgd loon.

De werknemer moet dus kunnen aantonen dat hij werkwillig was en redelijke inspanningen heeft geleverd om te komen werken.

Werkwillig maar geen werk mogelijk

Soms kan een werknemer niet werken, ook al wil hij dat, omdat de onderneming volledig stilligt door de staking.

In dat geval is de werkgever niet verplicht om loon uit te keren, aangezien de arbeidsovereenkomst tijdelijk geschorst is door overmacht in de onderneming.

De werkgever heeft wel de plicht om redelijke inspanningen te leveren om niet-stakende werknemers een werkmogelijkheid te bieden - bijvoorbeeld via thuiswerk, verplaatsing naar een andere afdeling of andere taken.

Wanneer dat niet mogelijk blijkt, kan de werknemer mogelijk een vervangende vergoeding via de RVA bekomen.

RVA-vergoeding voor werkwilligen

Een werknemer die niet deelneemt aan de staking, maar niet kan werken door de gevolgen ervan, kan in bepaalde omstandigheden een werkloosheidsuitkering ontvangen.

Deze vergoeding wordt toegekend onder de regeling van tijdelijke werkloosheid wegens staking en geldt enkel voor werkwillige werknemers.

De RVA kent deze uitkering enkel toe bij stakingen die officieel erkend zijn door het beheerscomité.

De werknemer moet bovendien kunnen aantonen dat hij:

• niet heeft gestaakt,
• bereid was om te werken,
• en dat hij niet kon werken om redenen buiten zijn wil (bijvoorbeeld door een volledige stillegging van de onderneming).

Stakende werknemers zelf hebben nooit recht op RVA-vergoedingen.