Wat is een benadeelde persoon?

Wanneer u slachtoffer wordt van een misdrijf en klacht indient, blijft het vaak onduidelijk hoe het onderzoek daarna verder verloopt.

In België krijgt een slachtoffer niet automatisch informatie over de stand van het dossier.

Wie op de hoogte wil blijven, moet zich daarom officieel benadeelde persoon laten registreren.

Wat is een “benadeelde persoon”?

De benadeelde persoon is het slachtoffer dat zich formeel kenbaar maakt in het strafdossier.

Het gaat om een duidelijke administratieve handeling waarmee het slachtoffer aangeeft: ik wil geïnformeerd worden en ik wil toegang krijgen tot bepaalde gegevens van het onderzoek. Door deze stap te zetten, krijgt het slachtoffer een beperkte maar juridisch erkende procespositie binnen het strafonderzoek.

De benadeelde persoon is dus niet louter een melder van feiten, maar een slachtoffer dat zijn status laat registreren binnen het strafdossier.

Waarom zich benadeelde persoon stellen?

Het strafrecht heeft verschillende actoren: politie, parket, rechter, en verdachten, maar ook slachtoffers. De positie van het slachtoffer is wettelijk voorzien, maar wordt enkel geactiveerd wanneer het slachtoffer die stap effectief zet.

Door zich benadeelde persoon te stellen, krijgt het slachtoffer o.a.:

• informatie over belangrijke procedurele beslissingen (bv. seponering of verdere stappen in het onderzoek)
• inzagerecht in het strafdossier, onder voorwaarden
• de mogelijkheid om documenten of relevante gegevens te laten toevoegen
• kennisgeving van de datum van een eventuele zitting voor de strafrechter
• de mogelijkheid om bijkomende onderzoeksdaden te vragen wanneer er nieuwe elementen zijn

Dit betekent dat het slachtoffer niet louter toekijkt, maar actief kan volgen wat er binnen het dossier gebeurt en of er vorderingen zijn.

Hoe stelt u zich benadeelde persoon?

U stelt zich benadeelde persoon door een verklaring in te vullen op een daarvoor bestemd formulier. Dit formulier wordt opgesteld nadat een klacht werd ingediend.

Het kan op verschillende manieren worden overgemaakt:

• fysiek afgeven bij de politie
• afgeven bij het parket van de procureur des Konings
• verzenden per aangetekende brief

Het document maakt vervolgens deel uit van het dossier en vormt het juridische bewijs dat het slachtoffer zijn positie formeel heeft opgenomen.

Wat als u deze stap niet zet?

Indien een slachtoffer géén benadeelde persoon wordt, blijft het in het dossier enkel geregistreerd als “klager”.

Dat heeft een belangrijke consequentie: er wordt dan géén informatie verleend over de inhoud of de vooruitgang van het onderzoek.

Het slachtoffer wordt in dat geval enkel geïnformeerd als er een effectieve zittingsdatum is en de zaak voor de rechtbank komt. Voor alles wat daarvoor gebeurt, onderzoek, analyse, seponering, verdere stappen, wordt geen automatische kennisgeving gedaan.

Verschil benadeelde persoon - burgerlijke partij

De positie van benadeelde persoon wordt vaak verwisseld met de term burgerlijke partij. Dat zijn twee verschillende juridische statussen.

• Benadeelde persoon: u volgt de evolutie van het strafonderzoek.
• Burgerlijke partij: u neemt een veel actievere rol op en stelt een burgerlijke vordering veilig binnen het strafproces.

Burgerlijke partij stelt men zich meestal wanneer men verrekening van schade of herstel wil nastreven binnen de strafzaak. Dat is een meer ingrijpende stap met andere gevolgen, en kan ook onafhankelijk worden gesteld bij de onderzoeksrechter.

Waar kunt u terecht voor informatie?

Slachtoffers beschikken in België over ondersteuningsnetwerken.

Voor toelichting, communicatie en opvang bestaat o.a.:

• de dienst slachtofferonthaal (bij de rechtbanken)
• advocaten die actief zijn binnen strafrecht en slachtofferrecht

Zij kunnen slachtoffers verder helpen om hun positie binnen het dossier helder te begrijpen en te weten welke stappen voor hen op dat moment mogelijk of zinvol zijn, zonder dat er individuele keuzes voor hen gemaakt worden.