Wat is een onderzoeksrechter?
-big.png)
De magistraat die achter de schermen de waarheid onderzoekt.
Wat is een onderzoeksrechter?
Wie online op zoek gaat naar informatie over strafrecht en strafonderzoek in België, botst snel op termen zoals parket, politie en rechtbank.
Maar in zwaardere dossiers bestaat er nog een minder bekende, maar cruciale figuur: de onderzoeksrechter.
Deze magistraat, die deel uitmaakt van de rechterlijke macht, blijft vaak onzichtbaar voor het brede publiek, maar speelt een centrale rol in de zoektocht naar waarheid wanneer er sprake is van ernstige of complexe misdrijven.
Hij is geen advocaat, geen procureur en ook niet de rechter die het vonnis zal uitspreken. De onderzoeksrechter bevindt zich in het midden van de strafprocedure, met één duidelijk doel: via een objectief gerechtelijk onderzoek achterhalen wat er werkelijk gebeurd is.
Wat doet een onderzoeksrechter precies?
De onderzoeksrechter leidt het gerechtelijk onderzoek dat wordt geopend wanneer gewone opsporingshandelingen door politie of procureur niet meer volstaan. Dat gebeurt vooral in dossiers die zwaar, complex of omvangrijk zijn, zoals:
- zware geweldsmisdrijven
- georganiseerde criminaliteit
- fraude en financieel onderzoek
zaken met onbekende daders - dossiers waarin dwangmiddelen nodig zijn
Op dat moment coördineert de onderzoeksrechter het onderzoek en kan hij beslissen om ingrijpende maatregelen in te zetten, samen met politie en gespecialiseerde diensten.
Onafhankelijk en onpartijdig
De onderzoeksrechter is géén partij in het geschil.
Hij staat niet “aan de kant van het slachtoffer” of “aan de kant van de verdachte”.
Zijn opdracht is tweezijdig:
- à charge: belastende elementen onderzoeken
- à décharge: ook ontlastende elementen onderzoeken
Die dubbele rol is essentieel: het gerechtelijk onderzoek moet volledig en evenwichtig zijn. Een onderzoeksrechter mag dus niet enkel “bewijzen tegen iemand verzamelen”. Hij moet even goed actief elementen nagaan die iemand kunnen ontlasten.
Wanneer wordt een onderzoeksrechter ingeschakeld?
Niet elk misdrijf krijgt een onderzoeksrechter.
In veel dossiers volstaan de gewone opsporingshandelingen.
Een onderzoeksrechter wordt betrokken wanneer er verregaande onderzoeksdaden nodig zijn: onderzoeksdaden die alleen door een onafhankelijke magistraat kunnen worden bevolen.
Typische voorbeelden zijn:
- huiszoekingen
- telefoontap of communicatieonderzoek
- bank- en geldstromenonderzoek
- DNA-analyses
- forensisch onderzoek
- analyse van computers, gsm’s of databestanden
- medische onderzoeken of identificatie
Voor dit soort maatregelen is een onderzoeksrechter bevoegd.
Zonder die tussenkomst zouden zulke ingrepen wettelijk niet mogen.
De informatie via evocaat.be verstrekt is geen juridisch advies over specifieke juridische problemen. Evocaat.be is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor enige schade die veroorzaakt wordt door gebruik van deze informatie. Voor persoonlijk juridisch advies dient u een advocaat te contacteren.