Wat is onverdeeldheid?

Wanneer iemand overlijdt, een relatie eindigt of mensen samen een woning kopen, is het niet altijd duidelijk wie precies eigenaar is van wat. Soms behoort een goed niet aan één persoon toe, maar aan meerdere mensen samen. In dat geval spreekt men in het recht van onverdeeldheid.

Deze situatie komt vaak voor bij erfenissen, echtscheidingen of gezamenlijke aankopen, en roept vaak vragen op: wie beslist, wie betaalt wat, en hoe kan men uit de onverdeeldheid treden? 

Wat betekent onverdeeldheid?

Onverdeeldheid is een vorm van mede-eigendom waarbij één goed gezamenlijk eigendom is van meerdere personen.

Het bijzondere is dat geen enkele mede-eigenaar een specifiek of afgebakend deel van het goed bezit. Iedereen is mede-eigenaar van het geheel, maar dan voor een bepaald aandeel in waarde.

Voorbeeld:
U en uw broer erven samen het ouderlijk huis.
U bent elk voor de helft eigenaar, maar dat betekent niet dat u eigenaar bent van de benedenverdieping en hij van de bovenverdieping. Jullie zijn samen eigenaar van het volledige huis, elk voor 50% in waarde.

De gevolgen van onverdeeldheid

Het samen bezitten van één goed brengt enkele praktische gevolgen met zich mee.

Zowel beslissingen, gebruik als kosten moeten in verhouding tussen alle mede-eigenaars worden geregeld.

• Beslissingen over het gemeenschappelijk goed, zoals verkoop, verhuur of grote herstellingen moeten gezamenlijk worden genomen.
• Elke mede-eigenaar heeft recht op het gebruik en de opbrengsten van het goed volgens zijn aandeel, en wie het goed alleen gebruikt, kan verplicht zijn een vergoeding te betalen aan de anderen.
• Alle kosten en lasten, zoals onderhoud, belastingen, verzekeringen en herstellingen, worden verdeeld volgens ieders aandeel.

Hoe eindigt de onverdeeldheid?

De wet geeft elke mede-eigenaar het recht om op elk moment de verdeling te vragen en zo het gemeenschappelijk eigendom te beëindigen.

Door deze verdeling wordt de gezamenlijke eigendom omgezet in een persoonlijk bezit, waarbij iedere mede-eigenaar zijn aandeel ontvangt, hetzij in goederen, hetzij in geld.

Er zijn twee manieren om een einde te maken aan de onverdeeldheid:

 1.  Minnelijke verdeling

De eenvoudigste en goedkoopste oplossing is de minnelijke verdeling.

De mede-eigenaars beslissen in onderling overleg hoe de goederen of de waarde worden verdeeld.

Een notaris stelt vervolgens een verdelingsakte op die het akkoord officieel vastlegt.

In deze akte wordt duidelijk vermeld wie welk goed of welke som krijgt, en hoe eventuele verrekeningen gebeuren.

 2.  Gerechtelijke verdeling

Wanneer overleg niet lukt, kan een mede-eigenaar de rechtbank vragen om de verdeling te bevelen.

De rechter kan beslissen om het goed:

• te verkopen (onderhands of openbaar), en
• de opbrengst te verdelen volgens ieders aandeel.

Na afloop van deze procedure is de onverdeeldheid definitief opgeheven.

Dit proces kan echter tijdrovend en kostelijk zijn, waardoor een minnelijke regeling meestal de voorkeur geniet.