Wat is parlementaire onschendbaarheid?

Parlementaire onschendbaarheid is een bijzondere bescherming die voorkomt dat parlementsleden tijdens hun mandaat zomaar strafrechtelijk kunnen worden aangehouden of vervolgd.

Het systeem staat in de Belgische Grondwet en is bedoeld om het parlement onafhankelijk te laten functioneren, niet om politici boven de wet te plaatsen.

Het nut van parlementaire onschendbaarheid

Parlementsleden moeten hun werk kunnen doen zonder druk van justitie of de regering. Daarom geeft de Grondwet hen een beperkte bescherming tegen strafvervolging.

Die bescherming is er:

• voor de goede werking van de democratie,
• om politieke beïnvloeding of intimidatie te voorkomen,
• en om vrije meningsuiting in het parlement te garanderen.

Het is dus een functionele bescherming, geen persoonlijk voordeel.

Twee soorten immuniteit

België maakt een duidelijk onderscheid tussen onverantwoordelijkheid en onschendbaarheid.

 1.  Parlementaire onverantwoordelijkheid (art. 58 Grondwet)

Parlementaire onverantwoordelijkheid betekent dat een parlementslid nooit strafrechtelijk of burgerrechtelijk kan worden vervolgd voor wat hij in het parlement zegt, schrijft of stemt.

Deze bescherming is volledig en blijvend: ze geldt voor alle tussenkomsten die rechtstreeks verband houden met de uitoefening van het mandaat.

Het doel is om vrije meningsuiting in het parlement te garanderen, zonder angst voor juridische gevolgen.

 2.  Parlementaire onschendbaarheid (art. 59 Grondwet)

Parlementaire onschendbaarheid houdt in dat een parlementslid tijdens zijn mandaat niet zomaar kan worden aangehouden of vervolgd.

Voor zulke ingrijpende stappen moet het parlement eerst toestemming geven, zodat het lid zonder druk of beïnvloeding zijn werk kan doen.

Alleen wanneer een misdrijf op heterdaad wordt gepleegd, mag justitie wél onmiddellijk optreden.

Deze bescherming bewaart de onafhankelijkheid van het parlement en verhindert dat strafrecht als politiek wapen wordt gebruikt.

Hoe beslist het parlement over vervolging?

Wanneer justitie een parlementslid wil vervolgen, moet het parlement eerst zelf oordelen of dat kan. Het verzoek wordt onderzocht, een bevoegde commissie brengt advies uit, en daarna stemmen de parlementsleden over het al dan niet verlenen van toestemming.

Deze procedure zorgt ervoor dat vervolging niet kan worden gebruikt als politiek drukmiddel en bewaart de onafhankelijkheid van het parlement.

Wanneer eindigt de onschendbaarheid?

Parlementaire onschendbaarheid geldt slechts zolang het nodig is om het mandaat te beschermen.

De bescherming valt weg wanneer het parlementslid zijn mandaat neerlegt, wanneer de zittingsperiode afloopt, wanneer het parlement zelf toestemming geeft voor vervolging, of wanneer het lid op heterdaad wordt betrapt.

Vanaf dat moment kan justitie de zaak opnieuw volledig opnemen en verderzetten, precies alsof er nooit enige bijzondere bescherming heeft bestaan.