Welzijn op het werk in België

Iedereen heeft recht op een veilige en gezonde werkplek.

In België is dat wettelijk vastgelegd in de Welzijnswet van 4 augustus 1996 en de Codex Welzijn op het Werk.

In dit artikel leggen we uit wat “welzijn op het werk” precies betekent, welke plichten werkgevers hebben en welke rechten werknemers kunnen inroepen.

Wat betekent welzijn op het werk?

De Belgische wetgeving ziet “welzijn op het werk” breed. Het gaat niet alleen over veiligheid, maar ook over gezondheid en psychisch welzijn.

Concreet vallen deze domeinen eronder:

• Veiligheid: machines, gebouwen en installaties moeten veilig zijn en correct onderhouden.
• Gezondheid: werknemers mogen niet blootgesteld worden aan schadelijke stoffen, lawaai of slechte werkomstandigheden.
• Hygiëne: werkruimtes moeten proper zijn, met voldoende ventilatie en sanitaire voorzieningen.
• Ergonomie: werkplekken moeten aangepast zijn aan het lichaam, om rugklachten of andere problemen te voorkomen.
• Psychosociaal welzijn: bescherming tegen stress, burn-out, pesterijen en ongewenst gedrag.

De Welzijnswet van 1996 en de Codex

De Welzijnswet vormt de basis. Ze bepaalt dat werkgevers risico’s moeten beperken en werknemers een veilige omgeving moeten bieden.

Alle concrete voorschriften zijn samengebracht in de Codex Welzijn op het Werk.

Deze wetgeving is de Belgische omzetting van een Europese richtlijn (89/391/EEG), die stelt dat gezondheid en veiligheid van werknemers altijd een prioriteit moeten zijn.

Verplichtingen van de werkgever

Risicoanalyse en preventiemaatregelen

Werkgevers moeten alle risico’s op de werkvloer opsporen en analyseren. Daarna moeten ze maatregelen nemen om die risico’s te voorkomen of beperken. Denk aan beschermingsmiddelen, veiligheidsinstructies of ergonomische hulpmiddelen.

Interne en externe preventiedienst

Elk bedrijf moet een preventieadviseur aanstellen. In kleine ondernemingen kan dit de werkgever zelf zijn, grotere bedrijven hebben een interne dienst of werken samen met een externe dienst.

Opleiding en informatie

Werknemers hebben recht op duidelijke instructies en opleidingen over de risico’s van hun job en hoe ze zich daartegen kunnen beschermen.

Medisch toezicht en gezondheidscontrole

Voor risicovolle functies (bijvoorbeeld werken met gevaarlijke stoffen) is regelmatig medisch toezicht verplicht via de bedrijfsarts.

Psychosociaal welzijn

Werkgevers moeten maatregelen voorzien tegen pesten, discriminatie, stress en burn-out. Werknemers moeten terechtkunnen bij een vertrouwenspersoon of preventieadviseur.

Rechten van de werknemer

Als werknemer heeft u recht op:

• Een veilige en gezonde werkplek.
• Informatie en opleiding over risico’s en beschermingsmaatregelen.
• Bescherming tegen pesterijen, discriminatie en burn-out.
• Medisch toezicht wanneer dat nodig is.
• De mogelijkheid om klachten in te dienen bij de preventiedienst of, indien nodig, bij de arbeidsinspectie.

Toezicht en sancties

Het Toezicht op het Welzijn op het Werk (arbeidsinspectie) controleert of bedrijven de wet naleven.

Bij overtredingen kan de inspectie waarschuwingen geven, boetes opleggen of activiteiten stilleggen als de veiligheid ernstig in gevaar is.