Wie mag géén schenking of erfenis ontvangen?

In België mag u in principe zelf kiezen wie u een schenking geeft of in uw testament opneemt.

Die vrijheid is echter niet onbeperkt. De wet beschermt de vrije wil van de schenker of erflater én sluit sommige personen uit om misbruik of druk te voorkomen.

In dit artikel leest u wie geen schenking of erfenis mag ontvangen, welke uitzonderingen er zijn en waarom deze regels bestaan.

De rol van de vrije wil

De Belgische wet stelt dat een schenking of testament alleen geldig is als de schenker of erflater:

• Vrij beslist - zonder druk, dwang of misleiding.
• Bewust handelt - begrijpt wat hij doet en de gevolgen kent.

Als er sprake is van bedrog, geweld of misbruik van zwakke toestand, kan een schenking of testament nietig worden verklaard.

Deze basisregel is de reden waarom de wet sommige begunstigden uitsluit: om te voorkomen dat zij druk kunnen uitoefenen op de schenker of erflater.

Wie mag géén schenking of erfenis ontvangen?

 1.  Ongeboren kinderen

Een ongeboren kind kan alleen begunstigd worden als:

• Het al verwekt is bij de schenking of bij het overlijden van de erflater.
• Het levensvatbaar en levend wordt geboren.

Familieleden die aan deze voorwaarden voldoen, hebben wél recht op hun deel van de erfenis of schenking.

 2.  Voogden

Een minderjarige kan geen schenking of erfenis doen aan zijn voogd zolang de voogdij niet is afgerekend.

Belangrijk:

• Na de voogdij kan de (voormalige) pupil wél schenken of een testament maken voor zijn voogd.
• Ouders of grootouders die voogd zijn geweest, mogen altijd begunstigd worden.

 3.  Bewindvoerders

Een bewindvoerder mag geen voordeel halen uit schenkingen of testamenten die tijdens de periode van rechterlijke bescherming zijn gemaakt, behalve in de gevallen die de wet toelaat.

Dit beschermt de vrije wil van de beschermde persoon tegen druk of beïnvloeding.

 4.  Artsen, zorgverleners en geestelijken

De wet sluit bepaalde zorgprofessionals en geestelijke begeleiders uit om druk te vermijden:

• Artsen, verpleegkundigen en zorgverleners – voor giften gedaan tijdens de ziekte waaraan de erflater overlijdt.
• Personeel en beheerders van woonzorgcentra – voor giften tijdens het verblijf van de schenker.
• Geestelijken en vrijzinnige afgevaardigden – voor giften tijdens hun begeleiding van de persoon.

Uitzonderingen:

• Marktconforme vergoedingen voor bewezen diensten.
• Giften aan familieleden tot de vierde graad, zolang er geen erfgenamen in rechte lijn zijn.
• Giften aan echtgenoot, partner of wettelijk samenwonende zijn altijd toegestaan.

 5.  Rechtspersonen

Schenkingen of legaten aan een vzw, stichting of andere rechtspersoon kunnen een voorafgaande machtiging of goedkeuring vereisen. Zonder die goedkeuring kan de schenking voorlopig zijn en nog worden geweigerd.

 6.  Tussenpersonen

Een gift via een tussenpersoon is ongeldig als ze uiteindelijk in het voordeel is van een uitgesloten begunstigde.

Voorbeelden van tussenpersonen:

• Ouders of kinderen van de uitgesloten persoon
• Afstammelingen
• Echtgenoot of wettelijk samenwonende

Zo voorkomt de wet dat verboden schenkingen via een omweg toch terechtkomen bij de uitgesloten persoon.