De jeugdrechtbank

Komt een minderjarige in aanraking met justitie of bevindt een jongere zich in een verontrustende situatie? Dan kan de jeugdrechtbank tussenkomen. Deze rechtbank werd speciaal opgericht om bescherming en begeleiding te bieden aan minderjarigen.

In dit artikel leest u wat de jeugdrechtbank precies doet, in welke situaties een dossier daar terechtkomt, hoe een procedure verloopt en of u een advocaat nodig hebt.

Wat is de jeugdrechtbank?

De jeugdrechtbank is een gespecialiseerde rechtbank binnen de rechtbank van eerste aanleg. Zij behandelt dossiers waarin minderjarigen betrokken zijn, zowel bij strafbare feiten als in situaties waar hun veiligheid of ontwikkeling bedreigd is.

Belangrijk is dat de maatregelen die de jeugdrechtbank oplegt geen straffen zijn, maar beschermingsmaatregelen. Het doel is de jongere te begeleiden, ondersteunen en te helpen groeien in een veilige omgeving.

Wie zetelt in de jeugdrechtbank?

Een jeugdzaak wordt behandeld door een:

• jeugdrechter: een gespecialiseerde rechter die beslissingen neemt over maatregelen, begeleiding en bescherming;
• griffier: die instaat voor de administratieve opvolging van de zaak;
• jeugdparketmagistraat van het parket: die het onderzoek voert en de vervolging instelt.

De jeugdrechter wordt vaak bijgestaan door sociale diensten zoals de sociale dienst van de jeugdrechtbank (SDJ), jeugdhulpinstanties, parketassistenten.

Deze diensten brengen adviezen uit, doen huisbezoeken en geven informatie over de thuissituatie en noden van de jongere.

Waar vindt u de jeugdrechtbank?

Elke rechtbank van eerste aanleg in België heeft een eigen jeugdrechtbank.

Deze bevinden zich in alle gerechtelijke arrondissementen, waaronder:

• Antwerpen
• Brussel
• Gent
• Luik
• Namen
• Limburg
• Henegouwen

De jeugdrechtbank behandelt telkens de dossiers van minderjarigen binnen haar arrondissement.

Wat behandelt de jeugdrechtbank?

De jeugdrechtbank is bevoegd voor twee grote categorieën dossiers:

 1.  Jeugddelinquentie (MOF)

Dit zijn strafbare feiten gepleegd door jongeren jonger dan 18 jaar, zoals diefstal, geweld, vernieling, hacking of drugsmisdrijven. In juridische termen heet dit een “als misdrijf omschreven feit (MOF)”.

De jeugdrechter onderzoekt het dossier en legt maatregelen op die verdere ontsporing moeten voorkomen.

 2.  Verontrustende situaties

De jeugdrechtbank grijpt ook in wanneer een minderjarige opgroeit in gevaar of in omstandigheden die zijn ontwikkeling schaden, bijvoorbeeld bij:

• mishandeling of verwaarlozing;
• ernstige conflicten binnen het gezin;
• ouders die geen veilige opvoeding kunnen garanderen;
• situaties waarin dringend bescherming nodig is.

De maatregelen kunnen betrekking hebben op zowel de jongere als op de ouders.

Uitzonderingen op de bevoegdheid

De jeugdrechtbank behandelt niet alle feiten met minderjarigen:

Uithandengeving (16-18 jaar)

Bij zeer ernstige feiten of wanneer eerdere maatregelen mislukt zijn, kan de jeugdrechter beslissen dat de jongere moet verschijnen voor de correctionele rechtbank of het hof van assisen.

Verkeersovertredingen

Verkeersinbreuken door minderjarigen worden altijd behandeld door de politierechtbank, zelfs wanneer de overtreder nog geen 18 jaar was.

Hoe komt een zaak bij de jeugdrechtbank?

Wanneer een minderjarige een strafbaar feit pleegt of zich in een bedreigende situatie bevindt, start het jeugdparket een onderzoek. Het beoordeelt:

• de ernst van de feiten;
• de situatie thuis;
• de nood aan begeleiding of bescherming.

Wanneer het jeugdparket vindt dat gerechtelijke tussenkomst nodig is, verwijst het dossier door naar de jeugdrechtbank.

De jeugdrechter beslist daarna welke maatregelen nodig zijn, zoals:

• begeleiding door jeugdhulp;
• plaatsing in een voorziening;
• voorwaarden voor de jongere en/of ouders;
• gemeenschapsdienst;
• intensieve opvolging.

Moet u een advocaat nemen?

Minderjarigen die moeten verschijnen voor de jeugdrechtbank hebben recht op een advocaat. In veel gevallen wordt automatisch een pro-Deoadvocaat aangesteld die de jongere kosteloos verdedigt.

Ook ouders kunnen zich laten bijstaan door een advocaat, zeker bij complexe dossiers of wanneer drastische maatregelen mogelijk zijn.