Wat wordt juridisch beschouwd als incest?

Incest is een ernstig maatschappelijk én juridisch probleem. Het verwijst naar seksuele handelingen binnen het gezin of de familie waarbij een gezagsrelatie, vertrouwensband of afhankelijkheidspositie misbruikt wordt.

In dit artikel leest u wat onder incest wordt verstaan volgens de wet, wie als dader kan worden beschouwd, en welke straffen erop staan.

Wat is incest volgens het strafrecht?

Incest wordt juridisch omschreven als seksuele handelingen gepleegd ten nadele van een minderjarige door:

• een bloedverwant of aanverwant in de rechte opgaande lijn (bijv. vader, moeder, grootouder, stiefouder);
• een bloedverwant of aanverwant in de zijlijn tot en met de derde graad (bijv. broer, zus, oom, tante);
• iedere andere persoon met een vergelijkbare positie binnen het gezin (bijv. een pleegouder, voogd, leerkracht of andere vertrouwensfiguur).

Belangrijk! Ook adoptanten, geadopteerden en de bloedverwanten van de adoptant worden juridisch als bloedverwanten beschouwd. Deze uitbreiding waarborgt dat ook in adoptiegezinssituaties de bescherming van minderjarigen even streng gehandhaafd blijft.

Waarom wordt incest streng bestraft?

Seksueel misbruik van minderjarigen is op zich al een ernstig misdrijf, maar wanneer dat misbruik plaatsvindt binnen een familiale of gezagsrelatie, krijgt het een nog zwaardere lading.

In die context wordt niet alleen de lichamelijke integriteit van het kind geschonden, maar ook het fundamentele vertrouwen dat een minderjarige hoort te kunnen stellen in zijn of haar directe omgeving.

Binnen een gezin of opvoedingssituatie hebben volwassenen niet alleen een zorgplicht, maar ook een morele verantwoordelijkheid om bescherming en stabiliteit te bieden.

Wanneer iemand die positie misbruikt om seksuele handelingen te stellen, is er sprake van een diepgaand machtsmisbruik. Het slachtoffer wordt niet enkel geconfronteerd met fysiek misbruik, maar ook met emotionele en psychologische schade die vaak jarenlang nazindert.

Om die reden erkent het strafrecht incest met minderjarigen als een bijzonder zwaar misdrijf. De wetgever legt bewust strengere straffen op om het dubbele vergrijp, tegen het lichaam én tegen het vertrouwen, passend te sanctioneren.

Welke straffen staan op incest?

De aard van het seksueel misdrijf bepaalt de strafmaat.

Hieronder een overzicht van de belangrijkste strafbare feiten binnen een incestcontext, met de bijbehorende gevangenisstraffen:

Let op! Deze straffen zijn minimale en maximale richtlijnen. De rechter houdt bij zijn oordeel ook rekening met bijkomende factoren zoals recidive, de leeftijd van het slachtoffer, de duur van het misbruik en de mate van dwang.

Is incest tussen volwassenen strafbaar?

Neen. In België is incest tussen volwassenen in principe niet strafbaar.

Volwassenen – dus personen ouder dan 18 jaar – zijn vrij om seksuele relaties aan te gaan met wie ze willen, zolang die relatie wederzijds en vrijwillig is. De wet treedt hier niet op, hoe moreel of maatschappelijk afkeurenswaardig sommigen het ook vinden.

Dat betekent echter niet dat incest tussen volwassenen nooit juridische gevolgen heeft. In sommige omstandigheden, bijvoorbeeld bij voogdijgeschillen of familierechtelijke procedures, kan een incestueuze relatie wel indirect invloed hebben op de beoordeling van iemands gedrag, ouderrol of gezagsbekwaamheid.

Wat als u slachtoffer bent of iemand kent die mogelijk slachtoffer is van incest?

Incest komt vaker voor dan men denkt, en slachtoffers worstelen vaak jarenlang met schaamte, schuldgevoel en trauma. Toch is het belangrijk om te weten dat u niet alleen staat, en dat er hulp beschikbaar is.

Bij (vermoeden van) seksueel misbruik binnen een familiale context kunt u terecht bij:

• Politie of parket – bij directe nood of gevaar;
• Vertrouwenscentra Kindermishandeling (VK) – anonieme en professionele hulp;
• Slachtofferhulp – voor begeleiding, juridische ondersteuning en traumaverwerking;
• Huisarts of psycholoog – voor medische en mentale ondersteuning.

Aangifte doen en een vertrouwenspersoon aanspreken is niet eenvoudig, maar het is wel een belangrijke stap om uzelf of anderen te beschermen en gerechtigheid te laten geschieden.