Wat is een alcoholslot en hoe werkt het?

Rijden onder invloed blijft een van de belangrijkste oorzaken van zware verkeersongevallen in België.

Om herhaling te voorkomen en bestuurders sneller bewust te maken van hun alcoholgebruik achter het stuur, werd een bijkomende en doeltreffende maatregel ingevoerd: het alcoholslot.

Wat is een alcoholslot?

Een alcoholslot is een startonderbreker die voorkomt dat een voertuig kan starten wanneer de bestuurder een bepaalde hoeveelheid alcohol heeft gedronken.

Voor voertuigen die door de rechter verplicht met een alcoholslot moeten worden uitgerust, geldt dat het systeem de motor automatisch blokkeert wanneer bij de bestuurder een alcoholconcentratie wordt gemeten boven een zeer lage grenswaarde (0,09 mg/l uitgeademde lucht).

Het alcoholslot wordt altijd gekoppeld aan een omkaderingsprogramma: een verplicht begeleidingstraject waarin de bestuurder gedurende de opgelegde periode wordt opgevolgd, begeleid en gesensibiliseerd.

Wanneer kan een alcoholslot worden opgelegd?

De rechter kan een alcoholslot opleggen voor een periode van minstens één jaar en maximaal drie jaar, en in sommige gevallen zelfs levenslang.

De maatregel komt in beeld bij zware of herhaalde feiten in verband met alcohol achter het stuur.

De verplichting kan worden opgelegd:

• Bij ernstige dronkenschap, wanneer de bestuurder een gevaarlijk hoog alcoholgehalte vertoont tijdens de controle.
• Bij uitzonderlijk hoge alcoholconcentraties, waarbij de gemeten waarde de wettelijke grens ruimschoots overschrijdt.
• Bij herhaling van alcoholgerelateerde overtredingen, wanneer een bestuurder opnieuw betrapt wordt met te veel alcohol in het bloed.

In bepaalde situaties is de rechter zelfs verplicht om een alcoholslot op te leggen.

Voor welke voertuigen geldt de verplichting?

De beperking van het rijbewijs geldt in principe voor alle voertuigcategorieën die onder het rijbewijs vallen.

De rechter kan wel, mits duidelijke motivering, één of meerdere categorieën uitsluiten - al moet de beperking altijd betrekking hebben op het type voertuig waarmee de overtreding werd begaan. 

Dit betekent dat sommige beroepsvoertuigen of specifieke categorieën kunnen worden vrijgesteld, afhankelijk van de concrete situatie en de motivatie van de rechter.

Hoe werkt het alcoholslot in de praktijk?

Een alcoholslot bestaat uit een toestel waarin de bestuurder moet blazen. Het voertuig kan enkel worden gestart wanneer de analyse aantoont dat de alcoholwaarde onder de toegestane limiet ligt.

Het systeem registreert alle metingen en gebeurtenissen, waaronder:

• startpogingen,
• vastgestelde alcoholwaarden,
• eventuele foutmeldingen,
• omzeilingspogingen.

Deze gegevens worden periodiek gecontroleerd in het kader van het verplichte begeleidingstraject.

Wie betaalt het alcoholslot?

De volledige kost ligt bij de bestuurder die de maatregel opgelegd krijgt. Dat omvat:

• installatiekosten,
• periodieke onderhouds- en gebruikskosten,
• kosten van het verplichte begeleidingstraject (omkaderingsprogramma).

De rechtbank kan in bepaalde gevallen de bijkomende geldboete verminderen met deze kosten, maar de boete mag nooit tot onder één symbolische euro dalen.

De financiële impact van de maatregel kan dus aanzienlijk zijn, zeker wanneer de verplichting meerdere jaren loopt.

Wat houdt het omkaderingsprogramma in?

Het alcoholslot gaat altijd samen met een begeleidingsprogramma. Dit traject is verplicht en moet gedurende de volledige periode worden gevolgd.

Het omvat onder meer:

• regelmatige evaluatiemomenten,
• gesprekken met een erkend begeleider,
• opvolging van de gegevens die het alcoholslot registreert,
• sensibilisering rond alcoholgebruik en verkeersveiligheid.

Wanneer de bestuurder niet voldoet aan de voorwaarden van het programma, kan dit als een afzonderlijke overtreding worden beschouwd.

Welke straffen gelden bij niet-naleving?

Het besturen van een voertuig waarvoor geen alcoholslot is geïnstalleerd terwijl een verplichting geldt, of het niet naleven van de voorwaarden van het begeleidingstraject, wordt zwaar bestraft.

In geval van overtreding kunnen volgende sancties worden opgelegd:

• een gevangenisstraf van 15 dagen tot 2 jaar, en/of
• een geldboete van 500 tot 2000 euro (te vermenigvuldigen met de opdeciemen),
• en een bijkomend verval van het recht tot sturen voor minstens de duur van de opgelegde maatregel.

De wetgever behandelt de verplichting tot het alcoholslot dus als een ernstige veiligheidsmaatregel, niet als een vrijblijvende voorwaarde.