De rechten en plichten van samenwonenden

Trouwen is één van de belangrijkste keuzes die u in uw leven kunt maken.

Het is een moment van liefde en verbondenheid, maar ook een stap die uw dagelijks leven juridisch en financieel verandert.

In België brengt het huwelijk automatisch een pakket van rechten en plichten met zich mee, ongeacht het huwelijksvermogensstelsel dat u kiest.

In dit artikel ontdekt u wat het huwelijk voor u betekent, welke bescherming u als echtgenoten geniet en welke gezamenlijke verantwoordelijkheden daarbij horen.

Het huwelijk als juridisch contract

Het huwelijk is niet alleen een persoonlijke verbintenis, maar ook een juridisch contract dat door de wet wordt geregeld.

Door te trouwen verbindt u zich niet alleen emotioneel, maar ook economisch en juridisch met uw partner.

Deze rechten en plichten zijn bedoeld om stabiliteit, bescherming en solidariteit binnen het gezin te garanderen.

Bescherming van de gezinswoning

Een van de belangrijkste gevolgen van het huwelijk is de bescherming van de gezinswoning en de huisraad.

• Geen eenzijdige beslissingen: geen van beide echtgenoten kan de gezinswoning verkopen, verhuren of met een hypotheek belasten zonder toestemming van de ander.
• Ook bij eigendom door één partner: zelfs als de woning volledig eigendom is van slechts één echtgenoot, is toestemming vereist.
• Bescherming van de huisraad: meubels en inboedel mogen niet zonder toestemming worden verkocht of weggeschonken.

Deze bescherming voorkomt dat één partner de ander plots zonder woning kan zetten. Als er onenigheid is, kan de familierechtbank een machtiging geven om toch te handelen.

Bijdrage aan de lasten van het huwelijk

Elke echtgenoot moet naar evenredigheid van zijn of haar mogelijkheden bijdragen aan de kosten van het huishouden.

Dit betekent in de praktijk dat u samen verantwoordelijk bent voor:

• Vaste lasten: huur, hypotheek, elektriciteit, water, verzekeringen
• Variabele kosten: voeding, kleding, medische kosten, vervoer
• Kosten voor kinderen: school, opvang, hobby’s en andere uitgaven

De bijdrage kan bestaan uit geld, maar ook uit huishoudelijke taken en zorg voor de kinderen. De wet legt vooral de nadruk op evenwicht en eerlijkheid: wie meer middelen heeft, draagt meer bij.

Hoofdelijkheid voor huishoudschulden

Schulden die worden aangegaan voor de gewone behoeften van het huishouden binden beide echtgenoten. Dit heet hoofdelijke aansprakelijkheid.

Concreet betekent dit:

• Als één partner een elektriciteitscontract afsluit en de facturen niet betaalt, kan de leverancier de andere partner ook aanspreken om te betalen.
• Deze regel geldt ook voor andere huishoudschulden zoals water, gas, huur of boodschappen.
• Alleen bij buitensporige schulden – bijvoorbeeld een grote lening zonder gezinsbelang – kan de andere partner weigeren aansprakelijk te zijn.

Hulp- en bijstandsplicht

Het huwelijk legt niet alleen financiële maar ook morele verplichtingen op. Echtgenoten zijn elkaar wederzijdse hulp en bijstand verschuldigd.

Dit houdt in dat u:

• Zich moet inspannen om elkaar te ondersteunen in moeilijke tijden (ziekte, tegenslag).
• Elkaar materieel helpt, bijvoorbeeld als één partner geen inkomen heeft.

Deze plicht vormt de basis van de solidariteit binnen het huwelijk.

Huwelijksvermogensstelsel: wat is van wie?

Het huwelijk heeft ook gevolgen voor uw vermogen. Zonder huwelijkscontract geldt automatisch het wettelijk stelsel (gemeenschap van aanwinsten).

• Gemeenschappelijk vermogen: lonen, spaargeld en aankopen tijdens het huwelijk behoren toe aan beide partners samen.
• Eigen vermogen: goederen die u vóór het huwelijk had, erfenissen en schenkingen blijven van u alleen.

U kunt bij de notaris een huwelijkscontract opstellen om te kiezen voor een ander stelsel, zoals scheiding van goederen of algehele gemeenschap. Zo kan u uw situatie afstemmen op uw wensen, bijvoorbeeld in een samengesteld gezin of wanneer één van u een zelfstandig beroep uitoefent.

Erfrecht van echtgenoten

Echtgenoten zijn in België reservataire erfgenamen. Dat betekent dat u automatisch minstens het vruchtgebruik erft van de nalatenschap van uw partner, tenzij u daar contractueel afstand van deed.

Dit biedt belangrijke bescherming: u mag in de gezinswoning blijven wonen en de huisraad gebruiken. U kunt dit erfrecht verder uitbreiden via een huwelijkscontract of testament.

Fiscale en sociale gevolgen

Het huwelijk heeft ook fiscale en sociale voordelen:

• U doet een gezamenlijke belastingaangifte en kunt profiteren van belastingvoordelen zoals de huwelijksquotiënt.
• Bij overlijden heeft u recht op een overlevingspensioen (als u aan de voorwaarden voldoet).
• U heeft voorrang bij beslissingen over medische zorg voor uw partner wanneer hij/zij wilsonbekwaam is.

Andere relevante artikels:

De rechten en plichten van feitelijke samenwonenden | Evocaat

De rechten en plichten van wettelijke samenwonenden | Evocaat